Odes I

Q. Horatii Flacci Carminum Liber Primus

I

Maecenas atauis edite regibus,

o et praesidium et dulce decus meum,

sunt quos curriculo puluerem Olympicum

collegisse iuuat metaque feruidis
5
euitata rotis palmaque nobilis

terrarum dominos euehit ad deos;

hunc, si mobilium turba Quiritium

certat tergeminis tollere honoribus;

illum, si proprio condidit horreo
10
quicquid de Libycis uerritur areis.

Gaudentem patrios findere sarculo

agros Attalicis condicionibus

numquam demoueas, ut trabe Cypria

Myrtoum pauidus nauta secet mare.
15
Luctantem Icariis fluctibus Africum

mercator metuens otium et oppidi

laudat rura sui; mox reficit rates

quassas, indocilis pauperiem pati.

Est qui nec ueteris pocula Massici
20
nec partem solido demere de die

spernit, nunc uiridi membra sub arbuto

stratus, nunc ad aquae lene caput sacrae.

Multos castra iuuant et lituo tubae

permixtus sonitus bellaque matribus
25
detestata. Manet sub Ioue frigido

uenator tenerae coniugis inmemor,

seu uisa est catulis cerua fidelibus,

seu rupit teretis Marsus aper plagas.

Me doctarum hederae praemia frontium
30
dis miscent superis, me gelidum nemus

Nympharumque leues cum Satyris chori

secernunt populo, si neque tibias

Euterpe cohibet nec Polyhymnia

Lesboum refugit tendere barbiton.
35
Quod si me lyricis uatibus inseres,

sublimi feriam sidera uertice.

II

Iam satis terris niuis atque dirae

grandinis misit Pater et rubente

dextera sacras iaculatus arces

     terruit Vrbem,

5
terruit gentis, graue ne rediret

saeculum Pyrrhae noua monstra questae,

omne cum Proteus pecus egit altos

     uisere montis,

piscium et summa genus haesit ulmo,
10
nota quae sedes fuerat columbis,

et superiecto pauidae natarunt

      aequore dammae.

Vidimus flauom Tiberim retortis

litore Etrusco uiolenter undis
15
ire deiectum monumenta regis

     templaque Vestae,

Iliae dum se nimium querenti

iactat ultorem, uagus et sinistra

labitur ripa Ioue non probante
20
     uxorius amnis.

Audiet ciuis acuisse ferrum,

quo graues Persae melius perirent,

audiet pugnas uitio parentum

     rara iuuentus.

25
Quem uocet diuum populus ruentis

imperi rebus? Prece qua fatigent

uirgines sanctae minus audientem

     carmina Vestam?

Cui dabit partis scelus expiandi
30
Iuppiter? Tandem uenias precamur,

nube candentis umeros amictus,

     augur Apollo,

siue tu mauis, Erycina ridens,

quam Iocus circumuolat et Cupido,
35
siue neglectum genus et nepotes

     respicis, auctor,

heu nimis longo satiate ludo,

quem iuuat clamor galeaeque leues,

acer et Mauri peditis cruentum
40
      uoltus in hostem,

siue mutata iuuenem figura

ales in terris imitaris, almae

filius Maiae, patiens uocari

     Caesaris ultor.

45
Serus in caelum redeas diuque

laetus intersis populo Quirini,

neue te nostris nitiis iniquum

     ocior aura

tollat; hic magnos potius triumphos,
50
hic ames dici pater atque princeps,

neu sinas Medos equitare inultos

     te duce, Caesar.

III

     Sic te diua potens Cypri,

sic fratres Helenae, lucida sidera,

     uentorumque regat pater

obstrictis aliis praeter Iapyga,
5
      nauis, quae tibi creditum

debes Vergilium; finibus Atticis

     reddas incolumem precor

et serues animae dimidium meae.

     Illi robur et aes triplex
10
circa pectus erat, qui fragilem truci

     commisit pelago ratem

primus, nec timuit praecipitem Africum

     decertantem Aquilonibus

nec tristis Hyadas nec rabiem Noti,
15
      quo non arbiter Hadriae

maior, tollere seu ponere uolt freta.

     Quem mortis timuit gradum

qui siccis oculis monstra natantia,

     qui uidit mare turbidum et
20
infamis scopulos Acroceraunia?

     Nequicquam deus abscidit

prudens Oceano dissociabili

     terras, si tamen impiae

non tangenda rates transiliunt uada.
25
      Audax omnia perpeti

gens humana ruit per uetitum nefas;

     audax Iapeti genus

ignem fraude mala gentibus intulit;

     post ignem aetheria domo
30
subductum macies et noua febrium

     terris incubuit cohors

semotique prius tarda necessitas

     leti corripuit gradum.

Expertus uacuum Daedalus aera
35
      pennis non homini datis;

perrupit Acheronta Herculeus labor.

     Nil mortalibus ardui est;

caelum ipsum petimus stultitia neque

     per nostrum patimur scelus
40
iracunda Iouem ponere fulmina.

IV

Soluitur acris hiems grata uice ueris et Fauoni

     trahuntque siccas machinae carinas,

ac neque iam stabulis gaudet pecus aut arator igni

     nec prata canis albicant pruinis.
5
Iam Cytherea choros ducit Venus imminente luna

     iunctaeque Nymphis Gratiae decentes

alterno terram quatiunt pede, dum grauis Cyclopum

     Volcanus ardens uisit officinas.

Nunc decet aut uiridi nitidum caput impedire myrto
10
      aut flore, terrae quem ferunt solutae;

nunc et in umbrosis Fauno decet immolare lucis,

     seu poscat agna siue malit haedo.

Pallida Mors aequo pulsat pede pauperum tabernas

     regumque turris. O beate Sesti,
15
uitae summa breuis spem nos uetat inchoare longam.

     Iam te premet nox fabulaeque Manes

et domus exilis Plutonia, quo simul mearis,

     nec regna uini sortiere talis

nec tenerum Lycidan mirabere, quo calet iuuentus
20
      nunc omnis et mox uirgines tepebunt.

V

Quis multa gracilis te puer in rosa

perfusus liquidis urget odoribus

     grato, Pyrrha, sub antro?

     cui flauam religas comam,

5
simplex munditiis? Heu quotiens fidem

mutatosque deos flebit et aspera

     nigra aequora uentis

     emirabitur insolens,

qui nunc te fruitur credulus aurea,
10
qui semper uacuam, semper amabilem

     sperat, nescius aurae

     fallacis. Miseri, quibus

intemptata nites. Me tabula sacer

uotiua paries indicat uuida
15
      suspendisse potenti

     uestimenta maris deo.

VI

Scriberis Vario fortis et hostium

uictor, Maeonii carminis alite,

quam rem cumque ferox nauibus aut equis

     miles te duce gesserit.

5
Nos, Agrippa, neque haec dicere nec grauem

Pelidae stomachum cedere nescii,

nec cursus duplicis per mare Vlixei

     nec saeuam Pelops domum

conamur, tenues grandia, dum pudor
10
inbellisque lyrae Musa potens uetat

laudes egregii Caesaris et tuas

     culpa deterere ingeni.

Quis Martem tunica tectum adamantina

digne scripserit aut puluere Troico
15
nigrum Merionen aut ope Palladis

     Tydiden superis parem?

Nos conuiuia, nos proelia uirginum

sectis in iuuenes unguibus acrium

cantamus, uacui siue quid urimur
20
      non praeter solitum leues.

VII

Laudabunt alii claram Rhodon aut Mytilenen

     aut Ephesum bimarisue Corinthi

moenia uel Baccho Thebas uel Apolline Delphos

     insignis aut Thessala Tempe;
5
sunt quibus unum opus est intactae Palladis urbem

     carmine perpetuo celebrare et

undique decerptam fronti praeponere oliuam;

     plurimus in Iunonis honorem

aptum dicet equis Argos ditesque Mycenas:
10
      me nec tam patiens Lacedaemon

nec tam Larisae percussit campus opimae

     quam domus Albuneae resonantis

et praeceps Anio ac Tiburni lucus et uda

     mobilibus pomaria riuis.
15
Albus ut obscuro deterget nubila caelo

     saepe Notus neque parturit imbris

perpetuo, sic tu sapiens finire memento

     tristitiam uitaeque labores

molli, Plance, mero, seu te fulgentia signis
20
      castra tenent seu densa tenebit

Tiburis umbra tui. Teucer Salamina patremque

     cum fugeret, tamen uda Lyaeo

tempora populea fertur uinxisse corona,

     sic tristis affatus amicos:
25
'Quo nos cumque feret melior fortuna parente,

     ibimus, o socii comitesque.

Nil desperandum Teucro duce et auspice Teucro:

     certus enim promisit Apollo

ambiguam tellure noua Salamina futuram.
30
      O fortes peioraque passi

mecum saepe uiri, nunc uino pellite curas;

     cras ingens iterabimus aequor.'

VIII

     Lydia, dic, per omnis

te deos oro, Sybarin cur properes amando

     perdere, cur apricum

oderit Campum, patiens pulueris atque solis,
5
      cur neque militaris

inter aequalis equitet, Gallica nec lupatis

     temperet ora frenis.

Cur timet flauum Tiberim tangere? Cur oliuum

     sanguine uiperino
10
cautius uitat neque iam liuida gestat armis

     bracchia, saepe disco

saepe trans finem iaculo nobilis expedito?

     quid latet, ut marinae

filium dicunt Thetidis sub lacrimosa Troia
15
      funera, ne uirilis

cultus in caedem et Lycias proriperet cateruas?

IX

Vides ut alta stet niue candidum

Soracte nec iam sustineant onus

     siluae laborantes geluque

     flumina constiterint acuto?

5
Dissolue frigus ligna super foco

large reponens atque benignius

     deprome quadrimum Sabina,

     o Thaliarche, merum diota.

Permitte diuis cetera, qui simul
10
strauere uentos aequore feruido

     deproeliantis, nec cupressi

     nec ueteres agitantur orni.

Quid si futurum cras, fuge quaerere, et

quem fors dierum cumque dabit, lucro
15
      adpone nec dulcis amores

     sperne, puer, neque tu choreas,

donec uirenti canities abest

morosa. Nunc et Campus et areae

     lenesque sub noctem susurri
20
      composita repetantur hora,

nunc et latentis proditor intumo

gratus puellae risus ab angulo

     pignusque dereptum lacertis

     aut digito male pertinaci.

X

Mercuri, facunde nepos Atlantis,

qui feros cultus hominum recentum

uoce formasti catus et decorae

     more palaestrae,

5
te canam, magni Iouis et deorum

nuntium curuaeque lyrae parentem,

callidum quicquid placuit iocoso

     condere furto.

Te, boues olim nisi reddidisses
10
per dolum amotas, puerum minaci

uoce dum terret, uiduus pharetra

     risit Apollo.

Quin et Atridas duce te superbos

Ilio diues Priamus relicto
15
Thessalosque ignis et iniqua Troiae

     castra fefellit.

Tu pias laetis animas reponis

sedibus uirgaque leuem coerces

aurea turbam, superis deorum
20
      gratus et imis.

XI

Tu ne quaesieris (scire nefas) quem mihi, quem tibi

finem di dederint, Leuconoe, nec Babylonios

temptaris numeros. Vt melius quicquid erit pati!

Seu pluris hiemes seu tribuit Iuppiter ultimam,
5
quae nunc oppositis debilitat pumicibus mare

Tyrrhenum, sapias, uina liques et spatio breui

spem longam reseces. Dum loquimur, fugerit inuida

aetas: carpe diem, quam minimum credula postero.

XII

Quem uirum aut heroa lyra uel acri

tibia sumis celebrare, Clio?

Quem deum? Cuius recinet iocosa

     nomen imago

5
aut in umbrosis Heliconis oris

aut super Pindo gelidoue in Haemo?

Vnde uocalem temere insecutae

     Orphea siluae

arte materna rapidos morantem
10
fluminum lapsus celerisque uentos,

blandum et auritas fidibus canoris

     ducere quercus.

Quid prius dicam solitis parentis

laudibus, qui res hominum ac deorum,
15
qui mare ac terras uariisque mundum

     temperat horis?

Vnde nil maius generatur ipso

nec uiget quicquam simile aut secundum;

proximos illi tamen occupabit
20
      Pallas honores.

Proeliis audax, neque te silebo,

Liber, et saeuis inimica uirgo

beluis, nec te, metuende certa

     Phoebe sagitta.

25
Dicam et Alciden puerosque Ledae,

hunc equis, illum superare pugnis

nobilem; quorum simul alba nautis

     stella refulsit,

defluit saxis agitatus umor,
30
concidunt uenti fugiuntque nubes

et minax, quod sic uoluere, ponto

     unda recumbit.

Romulum post hos prius an quietum

Pompili regnum memorem, an superbos
35
Tarquini fasces, dubito, an Catonis

     nobile letum.

Regulum et Scauros animaeque magnae

prodigum Paulum superante Poeno

gratus insigni referam Camena
40
      Fabriciumque.

Hunc et incomptis Curium capillis

utilem bello tulit et Camillum

saeua paupertas et auitus apto

     cum lare fundus.

45
Crescit occulto uelut arbor aeuo

fama Marcelli; micat inter omnis

Iulium sidus, uelut inter ignis

     luna minores.

Gentis humanae pater atque custos,
50
orte Saturno, tibi cura magni

Caesaris fatis data: tu secundo

     Caesare regnes.

Ille seu Parthos Latio imminentis

egerit iusto domitos triumpho
55
siue subiectos Orientis orae

     Seras et Indos,

te minor laetum reget aequus orbem:

tu graui curru quaties Olympum,

tu parum castis inimica mittes
60
      fulmina lucis.

XIII

     Cum tu, Lydia, Telephi

ceruicem roseam, cerea Telephi

     laudas bracchia, uae, meum

feruens difficili bile tumet iecur.
5
      Tunc nec mens mihi nec color

certa sede manet, umor et in genas

     furtim labitur, arguens

quam lentis penitus macerer ignibus.

     Vror, seu tibi candidos
10
turparunt umeros inmodicae mero

     rixae, siue puer furens

inpressit memorem dente labris notam.

     Non, si me satis audias,

speres perpetuum dulcia barbare
15
      laedentem oscula, quae Venus

quinta parte sui nectaris imbuit.

     Felices ter et amplius

quos inrupta tenet copula nec malis

     diuolsus querimoniis
20
suprema citius soluet amor die.

XIV

O nauis, referent in mare te noui

fluctus. O quid agis? Fortiter occupa

     portum. Nonne uides ut

     nudum remigio latus,

5
et malus celeri saucius Africo

antemnaque gemant ac sine funibus

     uix durare carinae

     possint imperiosius

aequor? Non tibi sunt integra lintea,
10
non di, quos iterum pressa uoces malo.

     Quamuis Pontica pinus,

     siluae filia nobilis,

iactes et genus et nomen inutile:

nil pictis timidus nauita puppibus
15
      fidit. Tu, nisi uentis

     debes ludibrium, caue.

Nuper sollicitum quae mihi taedium,

nunc desiderium curaque non leuis,

     interfusa nitentis
20
      uites aequora Cycladas.

XV

Pastor cum traheret per freta nauibus

Idaeis Helenen perfidus hospitam,

ingrato celeris obruit otio

     uentos ut caneret fera

5
Nereus fata: 'Mala ducis aui domum

quam multo repetet Graecia milite,

coniurata tuas rumpere nuptias

     et regnum Priami uetus.

Heu, heu, quantus equis, quantus adest uiris
10
sudor! Quanta moues funera Dardanae

genti! Iam galeam Pallas et aegida

     currusque et rabiem parat.

Nequicquam Veneris praesidio ferox

pectes caesariem grataque feminis
15
inbelli cithara carmina diuides;

     nequicquam thalamo grauis

hastas et calami spicula Cnosii

uitabis strepitumque et celerem sequi

Aiacem: tamen, heu serus, adulteros
20
      crines puluere collines.

Non Laertiaden, exitium tuae

gentis, non Pylium Nestora respicis?

Vrgent inpauidi te Salaminius

     Teucer, te Sthenelus sciens

25
pugnae, siue opus est imperitare equis,

non auriga piger; Merionen quoque

nosces. Ecce furit te reperire atrox

     Tydides melior patre,

quem tu, ceruus uti uallis in altera
30
uisum parte lupum graminis inmemor,

sublimi fugies mollis anhelitu,

     non hoc pollicitus tuae.

Iracunda diem proferet Ilio

matronisque Phrygum classis Achillei;
35
post certas hiemes uret Achaicus

     ignis Iliacas domos.'

XVI

O matre pulchra filia pulchrior,

quem criminosis cumque uoles modum

     pones iambis, siue flamma

     siue mari libet Hadriano.

5
Non Dindymene, non adytis quatit

mentem sacerdotum incola Pythius,

     non Liber aeque, non acuta

     sic geminant Corybantes aera,

tristes ut irae, quas neque Noricus
10
deterret ensis nec mare naufragum

     nec saeuus ignis nec tremendo

     Iuppiter ipse ruens tumultu.

Fertur Prometheus addere principi

limo coactus particulam undique
15
      desectam et insani leonis

     uim stomacho apposuisse nostro.

Irae Thyesten exitio graui

strauere et altis urbibus ultimae

     stetere causae, cur perirent
20
      funditus inprimeretque muris

hostile aratrum exercitus insolens.

Conpesce mentem: me quoque pectoris

     temptauit in dulci iuuenta

     feruor et in celeres iambos

25
misit furentem. Nunc ego mitibus

mutare quaero tristia, dum mihi

     fias recantatis amica

     opprobriis animumque reddas.

XVII

Velox amoenum saepe Lucretilem

mutat Lycaeo Faunus et igneam

     defendit aestatem capellis

     usque meis pluuiosque uentos.

5
Inpune tutum per nemus arbutos

quaerunt latentis et thyma deuiae

     olentis uxores mariti

     nec uiridis metuunt colubras

nec Martialis haediliae lupos,
10
utcumque dulci, Tyndari, fistula

     ualles et Vsticae cubantis

     leuia personuere saxa.

Di me tuentur, dis pietas mea

et Musa cordi est. Hic tibi copia
15
      manabit ad plenum benigno

     ruris honorum opulenta cornu;

hic in reducta ualle Caniculae

uitabis aestus et fide Teia

     dices laborantis in uno
20
      Penelopen uitreamque Circen;

hic innocentis pocula Lesbii

duces sub umbra nec Semeleius

     cum Marte confundet Thyoneus

     proelia nec metues proteruum

25
suspecta Cyrum, ne male dispari

incontinentis iniciat manus

     et scindat haerentem coronam

     crinibus inmeritamque uestem.

XVIII

Nullam, Vare, sacra uite prius seueris arborem

circa mite solum Tiburis et moenia Catili;

siccis omnia nam dura deus proposuit neque

mordaces aliter diffugiunt sollicitudines.
5
Quis post uina grauem militiam aut pauperiem crepat?

Quis non te potius, Bacche pater, teque decens Venus?

Ac ne quis modici transiliat munera Liberi,

Centaurea monet cum Lapithis rixa super mero

debellata, monet Sithoniis non leuis Euhius,
10
cum fas atque nefas exiguo fine libidinum

discernunt auidi. Non ego te, candide Bassareu,

inuitum quatiam nec uariis obsita frondibus

sub diuum rapiam. Saeua tene cum Berecyntio

cornu tympana, quae subsequitur caecus amor sui
15
et tollens uacuum plus nimio gloria uerticem

arcanique fides prodiga, perlucidior uitro.

XIX

     Mater saeua Cupidinum

Thebanaeque iubet me Semelae puer

     et lasciua Licentia

finitis animum reddere amoribus.
5
      Vrit me Glycerae nitor

splendentis Pario marmore purius;

     urit grata proteruitas

et uoltus nimium lubricus aspici.

     In me tota ruens Venus
10
Cyprum deseruit, nec patitur Scythas

     aut uersis animosum equis

Parthum dicere nec quae nihil attinent.

     Hic uiuum mihi caespitem, hic

uerbenas, pueri, ponite turaque
15
      bimi cum patera meri:

mactata ueniet lenior hostia.

XX

Vile potabis modicis Sabinum

cantharis, Graeca quod ego ipse testa

conditum leui, datus in theatro

     cum tibi plausus,

5
care Maecenas eques, ut paterni

fluminis ripae simul et iocosa

redderet laudes tibi Vaticani

     montis imago.

Caecubum et prelo domitam Caleno
10
tu bibes uuam; mea nec Falernae

temperant uites neque Formiani

     pocula colles.

XXI

Dianam tenerae dicite uirgines,

intonsum, pueri, dicite Cynthium

     Latonamque supremo

     dilectam penitus Ioui;

5
uos laetam fluuiis et nemorum coma,

quaecumque aut gelido prominet Algido,

     nigris aut Erymanthi

     siluis aut uiridis Gragi;

uos Tempe totidem tollite laudibus
10
natalemque, mares, Delon Apollinis

     insignemque pharetra

     fraternaque umerum lyra.

Hic bellum lacrimosum, hic miseram famem

pestemque a populo et principe Caesare in
15
      Persas atque Britannos

     uestra motus aget prece.

XXII

Integer uitae scelerisque purus

non eget Mauris iaculis neque arcu

nec uenenatis grauida sagittis,

     Fusce, pharetra,

5
siue per Syrtis iter aestuosas

siue facturus per inhospitalem

Caucasum uel quae loca fabulosus

     lambit Hydaspes.

Namque me silua lupus in Sabina,
10
dum meam canto Lalagem et ultra

terminum curis uagor expeditis,

     fugit inermem,

quale portentum neque militaris

Daunias latis alit aesculetis
15
nec Iubae tellus generat, leonum

     arida nutrix.

Pone me pigris ubi nulla campis

arbor aestiua recreatur aura,

quod latus mundi nebulae malusque
20
      Iuppiter urget;

pone sub curru nimium propinqui

solis in terra domibus negata:

dulce ridentem Lalagen amabo,

     dulce loquentem.

XXIII

Vitas inuleo me similis, Chloe,

quaerenti pauidam montibus auiis

     matrem non sine uano

     aurarum et silua metu.

5
Nam seu mobilibus ueris inhorruit

aduentus folliis, seu uirides rubum

     dimouere lacertae,

     et corde et genibus tremit.

Atqui non ego te, tigris ut aspera
10
Gaetulusue leo, frangere persequor:

     tandem desine matrem

     tempestiua sequi uiro.

XXIV

Quis desiderio sit pudor aut modus

tam cari capitis? Praecipe lububris

cantus, Melpomene, cui liquidam pater

     uocem cum cithara dedit.

5
Ergo Quintilium perpetuus sopor

urget? Cui Pudor et Iustitiae soror,

incorrupta Fides, nudaque Veritas

     quando ullum inueniet parem?

Multis ille bonis flebilis occidit,
10
nulli flebilior quam tibi, Vergili.

Tu frustra pius, heu, non ita creditum

     poscis Quintilium deos.

Quid si Threicio blandius Orpheo

auditam moderere arboribus fidem?
15
Num uanae redeat sanguis imagini,

     quam uirga semel horrida,

non lenis precibus fata recludere,

nigro compulerit Mercurius gregi?

durum: sed leuius fit patientia
20
      quicquid corrigere est nefas.

XXV

Parcius iunctas quatiunt fenestras

iactibus crebris iuuenes proterui

nec tibi somnos adimunt amatque

     ianua limen,

5
quae prius multum facilis mouebat

cardines. Audis minus et minus iam:

'Me tuo longas pereunte noctes,

     Lydia, dormis?'

Inuicem moechos anus arrogantis
10
flebis in solo leuis angiportu

Thracio bacchante magis sub

     interlunia uento,

cum tibi flagrans amor et libido,

quae solet matres furiare equorum,
15
saeuiet circa iecur ulcerosum

     non sine questu,

laeta quod pubes hedera uirenti

gaudeat pulla magis atque myrto,

aridas frondes hiemis sodali
20
      dedicet Euro.

XXVI

Musis amicus tristitiam et metus

tradam proteruis in mare Creticum

     portare uentis, quis sub Arcto

     rex gelidae metuatur orae,

5
quid Tiridaten terreat, unice

securus. O quae fontibus integris

     gaudes, apricos necte flores,

     necte meo Lamiae coronam,

Piplea dulcis. Nil sine te mei
10
prosunt honores; hunc fidibus nouis,

     hunc Lesbio sacrare plectro

     teque tuasque decet sorores.

XXVII

Natis in usum laetitiae scyphis

pugnare Thracum est; tollite barbarum

     morem uerecundumque Bacchum

     sanguineis prohibete rixis.

5
Vino et lucernis Medus acinaces

immane quantum discrepat; impium

     lenite clamorem, sodales,

     et cubito remanete presso.

Voltis seueri me quoque sumere
10
partem Falerni? Dicat Opuntiae

     frater Megyllae quo beatus

     uolnere, qua pereat sagitta.

Cessat uoluntas? Non alia bibam

mercede. Quae te cumque domat Venus
15
      non erubescendis adurit

     ignibus ingenuoque semper

amore peccas. Quicquid habes, age,

depone tutis auribus. A! miser,

     quanta laborabas Charybdi,
20
      digne puer meliore flamma.

Quae saga, quis te soluere Thessalis

magus uenenis, quis poterit deus?

     uix inligatum te triformi

     Pegasus expediet Chimaera.

XXVIII

Te maris et terrae numeroque carentis harenae

     mensorem cohibent, Archyta,

pulueris exigui prope latum parua Matinum

     munera nec quicquam tibi prodest
5
aerias temptasse domos animoque rotundum

     percurrisse polum morituro.

Occidit et Pelopis genitor, conuiua deorum,

     Tithonusque remotus in auras

et Iouis arcanis Minos admissus habentque
10
      Tartara Panthoiden iterum Orco

demissum, quamuis clipeo Troiana refixo

     tempora testatus nihil ultra

neruos atque cutem morti concesserat atrae,

     iudice te non sordidus auctor
15
naturae uerique. Sed omnis una manet nox

     et calcanda semel uia leti.

Dant alios Furiae toruo spectacula Marti,

     exitio est auidum mare nautis;

mixta senum ac iuuenum densentur funera, nullum
20
      saeua caput Proserpina fugit.

Me quoque deuexi rapidus comes Orionis

     Illyricis Notus obruit undis.

At tu, nauta, uagae ne parce malignus harenae

     ossibus et capiti inhumato
25
particulam dare: sic, quodcumque minabitur Eurus

     fluctibus Hesperiis, Venusinae

plectantur siluae te sospite multaque merces,

     unde potest, tibi defluat aequo

ab Ioue Neptunoque sacri custode Tarenti.
30
      Neglegis inmeritis nocituram

postmodo te natis fraudem committere? Fors et

     debita iura uicesque superbae

te maneant ipsum: precibus non linquar inultis

     teque piacula nulla resoluent.
35
Quamquam festinas, non est mora longa; licebit

     iniecto ter puluere curras.

XXIX

Icci, beatis nunc Arabum inuides

gazis et acrem militiam paras

     non ante deuictis Sabaeae

     regibus horribilique Medo

5
nectis catenas? Quae tibi uirginum

sponso necato barbara seruiet?

     puer quis ex aula capillis

     ad cyathum statuetur unctis,

doctus sagittas tendere Sericas
10
arcu paterno? Quis neget arduis

     pronos relabi posse riuos

     montibus et Tiberim reuerti,

cum tu coemptos undique nobilis

libros Panaeti Socraticam et domum
15
      mutare loricis Hiberis,

     pollicitus meliora, tendis?

XXX

O Venus regina Cnidi Paphique,

sperne dilectam Cypron et uocantis

ture te multo Glycerae decoram

     transfer in aedem.

5
Feruidus tecum puer et solutis

Gratiae zonis properentque Nymphae

et parum comis sine te Iuuentas

     Mercuriusque.

XXXI

Quid dedicatum poscit Apollinem

uates? Quid orat, de patera nouum

     fundens liquorem? Non opimae

     Sardiniae segetes feraces,

5
non aestuosae grata Calabriae

armenta, non aurum aut ebur Indicum,

     non rura, quae Liris quieta

     mordet aqua taciturnus amnis.

Premant Calena falce quibus dedit
10
Fortuna uitem, diues et aureis

     mercator exsiccet culillis

     uina Syra reparata merce,

dis carus ipsis, quippe ter et quater

anno reuisens aequor Atlanticum
15
      inpune: me pascust oliuae,

     me cichorea leuesque maluae.

Frui paratis et ualido mihi,

Latoe, dones, at, precor, integra

     cum mente, nec turpem senectam
20
      degere nec cithara carentem.

XXXII

Poscimur. Si quid uacui sub umbra

lusimus tecum, quod et hunc in annum

uiuat et pluris, age, dic Latinum,

     barbite, carmen,

5
Lesbio primum modulate ciui,

qui, ferox bello, tamen inter arma,

siue iactatam religarat udo

     litore nauem,

Liberum et Musas Veneremque et illi
10
semper haerentem puerum canebat

et Lycum nigris oculis nigroque

     crine decorum.

O decus Phoebi et dapibus supremi

grata testudo Iouis, o laborum
15
dulce lenimen, mihi cumque salue

     rite uocanti.

XXXIII

Albi, ne doleas plus nimio memor

inmitis Glycerae neu miserabilis

descantes elegos, cur tibi iunior

     laesa praeniteat fide.

5
Insignem tenui fronte Lycorida

Cyri torret amor, Cyrus in asperam

declinat Pholoen: sed prius Apulis

     iungentur capreae lupis

quam turpi Pholoe peccet adultero.
10
Sic uisum Veneri, cui placet imparis

formas atque animos sub iuga aenea

     saeuo mittere cum ioco.

Ipsum me melior cum peteret Venus,

grata detinuit compede Myrtale
15
libertina, fretis acrior Hadriae

     curuantis Calabros sinus.

XXXIV

Parcus deorum cultor et infrequens,

insanientis dum sapientiae

     consultus erro, nunc retrorsum

     uela dare atque iterare cursus

5
cogor relictos: namque Diespiter

igni corusco nubila diuidens

     plerumque, per purum tonantis

     egit equos uolucremque currum,

quo bruta tellus et uaga flumina,
10
quo Styx et inuisi horrida Taenari

     sedes Atlanteusque finis

     concutitur. Valet ima summis

mutare et insignem attenuat deus,

obscura promens; hinc apicem rapax
15
      Fortuna cum stridore acuto

     sustulit, hic posuisse gaudet.

XXXV

O diua, gratum quae regis Antium,

praesens uel imo tollere de gradu

     mortale corpus uel superbos

     uertere funeribus triumphos,

5
te pauper ambit sollicita prece

ruris colonus, te dominam aequoris

     quicumque Bythyna lacessit

     Carpathium pelagus carina.

Te Dacus asper, te profugi Scythae,
10
urbesque gentesque et Latium ferox

     regumque matres barbarorum et

     purpurei metuunt tyranni,

iniurioso ne pede proruas

stantem columnam, neu populus frequens
15
      ad arma cessantis, ad arma

     concitet imperiumque frangat.

Te semper anteit serua Necessitas,

clauos trabalis et cuneos manu

     gestans aena nec seuerus
20
      uncus abest liquidumque plumbum;

te Spes et albo rara Fides colit

uelata panno nec comitem abnegat,

     utcumque mutata potentis

     ueste domos inimica linquis;

25
at uolgus infidum et meretrix retro

periura cedit, diffugiunt cadis

     cum faece siccatis amici,

     ferre iugum pariter dolosi.

Serues iturum Caesarem in ultimos
30
orbis Britannos et iuuenum recens

     examen Eois timendum

     partibus Oceanoque rubro.

Heu heu, cicatricum et sceleris pudet

fratrumque. Quid nos dura refugimus
35
      aetas, quid intactum nefasti

     liquimus? Vnde manum iuuentus

metu deorum continuit? Quibus

pepercit aris? O utinam noua

     incude diffingas retusum in
40
      Massagetas Arabasque ferrum!

XXXVI

     Et ture et fidibus iuuat

placare et uituli sanguini debito

     custodes Numidae deos,

qui nunc Hesperia sospes ab ultima
5
      caris multa sodalibus,

nulli plura tamen diuidit oscula

     quam dulci Lamiae, memor

actae non alio rege puertiae

     mutataeque simul togae.
10
Cressa ne careat pulchra dies nota

     neu promptae modus amphorae

neu morem in Salium sit requies pedum

     neu multi Damalis meri

Bassum Threicia uincat amystide
15
      neu desint epulis rosae

neu uiuax apium neu breue lilium.

     Omnes in Damalin putres

deponent oculos nec Damalis nouo

     diuelletur adultero
20
lasciuis hederis ambitiosior.

XXXVII

Nunc est bibendum, nunc pede libero

pulsanda tellus, nunc Saliaribus

     ornare puluinar deorum

     tempus erat dapibus, sodales.

5
Antehac nefas depromere Caecubum

cellis auitis, dum Capitolio

     regina dementis ruinas

     funus et imperio parabat

contaminato cum grege turpium
10
morbo uirorum, quidlibet impotens

     sperare fortunaque dulci

     ebria. Sed minuit furorem

uix una sospes nauis ab ignibus,

mentemque lymphatam Mareotico
15
redegit in ueros timores

     Caesar, ab Italia uolantem

remis adurgens, accipiter uelut

mollis columbas aut leporem citus

     uenator in campis niualis
20
      Haemoniae, daret ut catenis

fatale monstrum. Quae generosius

perire quaerens nec muliebriter

     expauit ensem nec latentis

     classe cita reparauit oras,

25
ausa et iacentem uisere regiam

uoltu sereno, fortis et asperas

     tractare serpentes, ut atrum

     corpore conbiberet uenenum,

deliberata morte ferocior:
30
saeuis Liburnis scilicet inuidens

     priuata deduci superbo,

     non humilis mulier, triumpho.

XXXVIII

Persicos odi, puer, apparatus,

displicent nexae philyra coronae,

mitte sectari, rosa quo locorum

     sera moretur.

5
Simplici myrto nihil adlabores

sedulus, curo: neque te ministrum

dedecet myrtus neque me sub arta

     uite bibentem.