D. IUNI IVVENALIS SATVRAE
SATVRA XII
- Natali, Coruine, die mihi dulcior haec lux,
- qua festus promissa deis animalia caespes
- expectat. niueam reginae ducimus agnam,
- par uellus dabitur pugnanti Gorgone Maura;
- 5
- sed procul extensum petulans quatit hostia funem
- Tarpeio seruata Ioui frontemque coruscat,
- quippe ferox uitulus templis maturus et arae
- spargendusque mero, quem iam pudet ubera matris
- ducere, qui uexat nascenti robora cornu.
- 10
- si res ampla domi similisque adfectibus esset,
- pinguior Hispulla traheretur taurus et ipsa
- mole piger, nec finitima nutritus in herba,
- laeta sed ostendens Clitumni pascua sanguis
- et grandi ceruix iret ferienda ministro
- 15
- ob reditum trepidantis adhuc horrendaque passi
- nuper et incolumem sese mirantis amici.
- nam praeter pelagi casus et fulminis ictus
- euasit. densae caelum abscondere tenebrae
- nube una subitusque antemnas inpulit ignis,
- 20
- cum se quisque illo percussum crederet et mox
- attonitus nullum conferri posse putaret
- naufragium uelis ardentibus. omnia fiunt
- talia, tam grauiter, si quando poetica surgit
- tempestas. genus ecce aliud discriminis audi
- 25
- et miserere iterum, quamquam sint cetera sortis
- eiusdem pars dira quidem sed cognita multis
- et quam uotiua testantur fana tabella
- plurima: pictores quis nescit ab Iside pasci?
- accidit et nostro similis fortuna Catullo.
- 30
- cum plenus fluctu medius foret alueus et iam
- alternum puppis latus euertentibus undis
- arboris incertae, nullam prudentia cani
- rectoris cum ferret opem, decidere iactu
- coepit cum uentis, imitatus castora, qui se
- 35
- eunuchum ipse facit cupiens euadere damno
- testiculi: adeo medicatum intellegit inguen.
- 'fundite quae mea sunt' dicebat 'cuncta' Catullus
- praecipitare uolens etiam pulcherrima, uestem
- purpuream teneris quoque Maecenatibus aptam,
- 40
- atque alias quarum generosi graminis ipsum
- infecit natura pecus, sed et egregius fons
- uiribus occultis et Baeticus adiuuat aer.
- ille nec argentum dubitabat mittere, lances
- Parthenio factas, urnae cratera capacem
- 45
- et dignum sitiente Pholo uel coniuge Fusci;
- adde et bascaudas et mille escaria, multum
- caelati, biberat quo callidus emptor Olynthi.
- sed quis nunc alius, qua mundi parte quis audet
- argento praeferre caput rebusque salutem?
- 50
- [non propter uitam faciunt patrimonia quidam,
- sed uitio caeci propter patrimonia uiuunt.]
- iactatur rerum utilium pars maxima, sed nec
- damna leuant. tunc aduersis urguentibus illuc
- reccidit ut malum ferro summitteret, ac se
- 55
- explicat angustum: discriminis ultima, quando
- praesidia adferimus nauem factura minorem.
- i nunc et uentis animam committe dolato
- confisus ligno, digitis a morte remotus
- quattuor aut septem, si sit latissima, taedae;
- 60
- mox cum reticulis et pane et uentre lagonae
- accipe sumendas in tempestate secures.
- sed postquam iacuit planum mare, tempora postquam
- prospera uectoris fatumque ualentius euro
- et pelago, postquam Parcae meliora benigna
- 65
- pensa manu ducunt hilares et staminis albi
- lanificae, modica nec multum fortior aura
- uentus adest, inopi miserabilis arte cucurrit
- uestibus extentis et, quod superauerat unum,
- uelo prora suo. iam deficientibus austris
- 70
- spes uitae cum sole redit. tum gratus Iulo
- atque nouercali sedes praelata Lauino
- conspicitur sublimis apex, cui candida nomen
- scrofa dedit, laetis Phrygibus mirabile sumen
- et numquam uisis triginta clara mamillis.
- 75
- tandem intrat positas inclusa per aequora moles
- Tyrrhenamque pharon porrectaque bracchia rursum
- quae pelago occurrunt medio longeque relincunt
- Italiam; non sic igitur mirabere portus
- quos natura dedit. sed trunca puppe magister
- 80
- interiora petit Baianae peruia cumbae
- tuti stagna sinus, gaudent ubi uertice raso
- garrula securi narrare pericula nautae.
- ite igitur, pueri, linguis animisque fauentes
- sertaque delubris et farra inponite cultris
- 85
- ac mollis ornate focos glebamque uirentem.
- iam sequar et sacro, quod praestat, rite peracto
- inde domum repetam, graciles ubi parua coronas
- accipiunt fragili simulacra nitentia cera.
- hic nostrum placabo Iouem Laribusque paternis
- 90
- tura dabo atque omnis uiolae iactabo colores.
- cuncta nitent, longos erexit ianua ramos
- et matutinis operatur festa lucernis.
- neu suspecta tibi sint haec, Coruine, Catullus,
- pro cuius reditu tot pono altaria, paruos
- 95
- tres habet heredes. libet expectare quis aegram
- et claudentem oculos gallinam inpendat amico
- tam sterili; uerum haec nimia est inpensa, coturnix
- nulla umquam pro patre cadet. sentire calorem
- si coepit locuples Gallitta et Pacius orbi,
- 100
- legitime fixis uestitur tota libellis
- porticus, existunt qui promittant hecatomben,
- quatenus hic non sunt nec uenales elephanti,
- nec Latio aut usquam sub nostro sidere talis
- belua concipitur, sed furua gente petita
- 105
- arboribus Rutulis et Turni pascitur agro,
- Caesaris armentum nulli seruire paratum
- priuato, siquidem Tyrio parere solebant
- Hannibali et nostris ducibus regique Molosso
- horum maiores ac dorso ferre cohortis,
- 110
- partem aliquam belli, et euntem in proelia turrem.
- nulla igitur mora per Nouium, mora nulla per Histrum
- Pacuuium, quin illud ebur ducatur ad aras
- et cadat ante Lares Gallittae uictima sola
- tantis digna deis et captatoribus horum.
- 115
- alter enim, si concedas, mactare uouebit
- de grege seruorum magna et pulcherrima quaeque
- corpora, uel pueris et frontibus ancillarum
- inponet uittas et, si qua est nubilis illi
- Iphigenia domi, dabit hanc altaribus, etsi
- 120
- non sperat tragicae furtiua piacula ceruae.
- laudo meum ciuem, nec comparo testamento
- mille rates; nam si Libitinam euaserit aeger,
- delebit tabulas inclusus carcere nassae
- post meritum sane mirandum atque omnia soli
- 125
- forsan Pacuuio breuiter dabit, ille superbus
- incedet uictis riualibus. ergo uides quam
- grande operae pretium faciat iugulata Mycenis.
- uiuat Pacuuius quaeso uel Nestora totum,
- possideat quantum rapuit Nero, montibus aurum
- 130
- exaequet, nec amet quemquam nec ametur ab ullo.