Stemmata quid faciunt? quid prodest, Pontice, longo

sanguine censeri, pictos ostendere uultus

maiorum et stantis in curribus Aemilianos

et Curios iam dimidios umeroque minorem

5

Coruinum et Galbam auriculis nasoque carentem,

[quis fructus generis tabula iactare capaci

Coruinum, posthac multa contingere uirga

fumosos equitum cum dictatore magistros,]

si coram Lepidis male uiuitur? effigies quo

10

tot bellatorum, si luditur alea pernox

ante Numantinos, si dormire incipis ortu

luciferi, quo signa duces et castra mouebant?

cur Allobrogicis et magna gaudeat ara

natus in Herculeo Fabius lare, si cupidus, si

15

uanus et Euganea quantumuis mollior agna,

si tenerum attritus Catinensi pumice lumbum

squalentis traducit auos emptorque ueneni

frangenda miseram funestat imagine gentem?

tota licet ueteres exornent undique cerae

20

atria, nobilitas sola est atque unica uirtus.

Paulus uel Cossus uel Drusus moribus esto,

hos ante effigies maiorum pone tuorum,

praecedant ipsas illi te consule uirgas.

prima mihi debes animi bona. sanctus haberi

25

iustitiaeque tenax factis dictisque mereris?

agnosco procerem; salue Gaetulice, seu tu

Silanus: quocumque alto de sanguine rarus

ciuis et egregius patriae contingis ouanti,

exclamare libet populus quod clamat Osiri

30

inuento. quis enim generosum dixerit hunc qui

indignus genere et praeclaro nomine tantum

insignis? nanum cuiusdam Atlanta uocamus,

Aethiopem Cycnum, prauam extortamque puellam

Europen; canibus pigris scabieque uetusta

35

leuibus et siccae lambentibus ora lucernae

nomen erit pardus, tigris, leo, si quid adhuc est

quod fremat in terris uiolentius. ergo cauebis

et metues ne tu sic Creticus aut Camerinus.

   his ego quem monui? tecum mihi sermo, Rubelli

40

Blande. tumes alto Drusorum stemmate, tamquam

feceris ipse aliquid propter quod nobilis esses,

ut te conciperet quae sanguine fulget Iuli,

non quae uentoso conducta sub aggere texit.

'uos humiles' inquis 'uolgi pars ultima nostri,

45

quorum nemo queat patriam monstrare parentis,

ast ego Cecropides.' uiuas et originis huius

gaudia longa feras. tamen ima plebe Quiritem

facundum inuenies, solet hic defendere causas

nobilis indocti; ueniet de plebe togata

50

qui iuris nodos et legum aenigmata soluat;

hinc petit Euphraten iuuenis domitique Bataui

custodes aquilas armis industrius; at tu

nil nisi Cecropides truncoque simillimus Hermae.

nullo quippe alio uincis discrimine quam quod

55

illi marmoreum caput est, tua uiuit imago.

dic mihi, Teucrorum proles, animalia muta

quis generosa putet nisi fortia. nempe uolucrem

sic laudamus equum, facili cui plurima palma

feruet et exultat rauco uictoria circo;

60

nobilis hic, quocumque uenit de gramine, cuius

clara fuga ante alios et primus in aequore puluis.

sed uenale pecus Coryphaei posteritas et

Hirpini, si rara iugo uictoria sedit.

nil ibi maiorum respectus, gratia nulla

65

umbrarum; dominos pretiis mutare iubentur

exiguis, trito ducunt epiraedia collo

segnipedes dignique molam uersare nepotes.

ergo ut miremur te, non tua, priuum aliquid da

quod possim titulis incidere praeter honores

70

quos illis damus ac dedimus, quibus omnia debes.

   haec satis ad iuuenem quem nobis fama superbum

tradit et inflatum plenumque Nerone propinquo;

rarus enim ferme sensus communis in illa

fortuna. sed te censeri laude tuorum,

75

Pontice, noluerim sic ut nihil ipse futurae

laudis agas. miserum est aliorum incumbere famae,

ne conlapsa ruant subductis tecta columnis.

stratus humi palmes uiduas desiderat ulmos.

esto bonus miles, tutor bonus, arbiter idem

80

integer; ambiguae si quando citabere testis

incertaeque rei, Phalaris licet imperet ut sis

falsus et admoto dictet periuria tauro,

summum crede nefas animam praeferre pudori

et propter uitam uiuendi perdere causas.

85

dignus morte perit, cenet licet ostrea centum

Gaurana et Cosmi toto mergatur aeno.

expectata diu tandem prouincia cum te

rectorem accipiet, pone irae frena modumque,

pone et auaritiae, miserere inopum sociorum:

90

ossa uides rerum uacuis exucta medullis.

respice quid moneant leges, quid curia mandet,

praemia quanta bonos maneant, quam fulmine iusto

et Capito et Tutor ruerint damnante senatu,

piratae Cilicum. sed quid damnatio confert?

95

praeconem, Chaerippe, tuis circumspice pannis,

cum Pansa eripiat quidquid tibi Natta reliquit,

iamque tace; furor est post omnia perdere naulum.

non idem gemitus olim neque uulnus erat par

damnorum sociis florentibus et modo uictis.

100

plena domus tunc omnis, et ingens stabat aceruos

nummorum, Spartana chlamys, conchylia Coa,

et cum Parrhasii tabulis signisque Myronis

Phidiacum uiuebat ebur, nec non Polycliti

multus ubique labor, rarae sine Mentore mensae.

105

inde �Dolabella atque hinc� Antonius, inde

sacrilegus Verres referebant nauibus altis

occulta spolia et plures de pace triumphos.

nunc sociis iuga pauca boum, grex paruus equarum,

et pater armenti capto eripietur agello,

110

ipsi deinde Lares, si quod spectabile signum.

[si quis in aedicula deus unicus; haec etenim sunt

pro summis, nam sunt haec maxima. despicias tu]

forsitan inbellis Rhodios unctamque Corinthon

despicias merito: quid resinata iuuentus

115

cruraque totius facient tibi leuia gentis?

horrida uitanda est Hispania, Gallicus axis

Illyricumque latus; parce et messoribus illis

qui saturant urbem circo scenaeque uacantem;

quanta autem inde feres tam dirae praemia culpae,

120

cum tenuis nuper Marius discinxerit Afros?

curandum in primis ne magna iniuria fiat

fortibus et miseris. tollas licet omne quod usquam est

auri atque argenti, scutum gladiumque relinques.

[et iaculum et galeam; spoliatis arma supersunt.]

125

quod modo proposui, non est sententia, uerum est;

credite me uobis folium recitare Sibyllae.

si tibi sancta cohors comitum, si nemo tribunal

uendit acersecomes, si nullum in coniuge crimen

nec per conuentus et cuncta per oppida curuis

130

unguibus ire parat nummos raptura Celaeno,

tum licet a Pico numeres genus, altaque si te

nomina delectant omnem Titanida pugnam

inter maiores ipsumque Promethea ponas.

[de quocumque uoles proauom tibi sumito libro.]

135

quod si praecipitem rapit ambitio atque libido,

si frangis uirgas sociorum in sanguine, si te

delectant hebetes lasso lictore secures,

incipit ipsorum contra te stare parentum

nobilitas claramque facem praeferre pudendis.

140

omne animi uitium tanto conspectius in se

crimen habet, quanto maior qui peccat habetur.

quo mihi te, solitum falsas signare tabellas,

in templis quae fecit auus statuamque parentis

ante triumphalem? quo, si nocturnus adulter

145

tempora Santonico uelas adoperta cucullo?

   praeter maiorum cineres atque ossa uolucri

carpento rapitur pinguis Lateranus, et ipse,

ipse rotam adstringit sufflamine mulio consul,

nocte quidem, sed Luna uidet, sed sidera testes

150

intendunt oculos. finitum tempus honoris

cum fuerit, clara Lateranus luce flagellum

sumet et occursum numquam trepidabit amici

iam senis ac uirga prior adnuet atque maniplos

soluet et infundet iumentis hordea lassis.

155

interea, dum lanatas robumque iuuencum

more Numae caedit, Iouis ante altaria iurat

solam Eponam et facies olida ad praesepia pictas.

sed cum peruigiles placet instaurare popinas,

obuius adsiduo Syrophoenix udus amomo

160

currit, Idymaeae Syrophoenix incola portae

hospitis adfectu dominum regemque salutat,

et cum uenali Cyane succincta lagona.

defensor culpae dicet mihi 'fecimus et nos

haec iuuenes.' esto, desisti nempe nec ultra

165

fouisti errorem. breue sit quod turpiter audes,

quaedam cum prima resecentur crimina barba.

indulge ueniam pueris: Lateranus ad illos

thermarum calices inscriptaque lintea uadit

maturus bello Armeniae Syriaeque tuendis

170

amnibus et Rheno atque Histro. praestare Neronem

securum ualet haec aetas. mitte Ostia, Caesar,

mitte, sed in magna legatum quaere popina:

inuenies aliquo cum percussore iacentem,

permixtum nautis et furibus ac fugitiuis,

175

inter carnifices et fabros sandapilarum

et resupinati cessantia tympana galli.

aequa ibi libertas, communia pocula, lectus

non alius cuiquam, nec mensa remotior ulli.

quid facias talem sortitus, Pontice, seruum?

180

nempe in Lucanos aut Tusca ergastula mittas.

at uos, Troiugenae, uobis ignoscitis et quae

turpia cerdoni Volesos Brutumque decebunt.

   quid si numquam adeo foedis adeoque pudendis

utimur exemplis, ut non peiora supersint?

185

consumptis opibus uocem, Damasippe, locasti

sipario, clamosum ageres ut Phasma Catulli.

Laureolum uelox etiam bene Lentulus egit,

iudice me dignus uera cruce. nec tamen ipsi

ignoscas populo; populi frons durior huius,

190

qui sedet et spectat triscurria patriciorum,

planipedes audit Fabios, ridere potest qui

Mamercorum alapas. quanti sua funera uendant

quid refert? uendunt nullo cogente Nerone,

nec dubitant celsi praetoris uendere ludis.

195

finge tamen gladios inde atque hinc pulpita poni,

quid satius? mortem sic quisquam exhorruit, ut sit

zelotypus Thymeles, stupidi collega Corinthi?

res haut mira tamen citharoedo principe mimus

nobilis. haec ultra quid erit nisi ludus? et illic

200

dedecus urbis habes, nec murmillonis in armis

nec clipeo Gracchum pugnantem aut falce supina;

damnat enim talis habitus [sed damnat et odit,

nec galea faciem abscondit]: mouet ecce tridentem.

postquam uibrata pendentia retia dextra

205

nequiquam effudit, nudum ad spectacula uoltum

erigit et tota fugit agnoscendus harena.

credamus tunicae, de faucibus aurea cum se

porrigat et longo iactetur spira galero.

ergo ignominiam grauiorem pertulit omni

210

uolnere cum Graccho iussus pugnare secutor.

   libera si dentur populo suffragia, quis tam

perditus ut dubitet Senecam praeferre Neroni?

cuius supplicio non debuit una parari

simia nec serpens unus nec culleus unus.

215

par Agamemnonidae crimen, sed causa facit rem

dissimilem. quippe ille deis auctoribus ultor

patris erat caesi media inter pocula, sed nec

Electrae iugulo se polluit aut Spartani

sanguine coniugii, nullis aconita propinquis

220

miscuit, in scena numquam cantauit Orestes,

Troica non scripsit. quid enim Verginius armis

debuit ulcisci magis aut cum Vindice Galba,

quod Nero tam saeua crudaque tyrannide fecit?

haec opera atque hae sunt generosi principis artes,

225

gaudentis foedo peregrina ad pulpita cantu

prostitui Graiaeque apium meruisse coronae.

maiorum effigies habeant insignia uocis,

ante pedes Domiti longum tu pone Thyestae

syrma uel Antigones seu personam Melanippes,

230

et de marmoreo citharam suspende colosso.

   quid, Catilina, tuis natalibus atque Cethegi

inueniet quisquam sublimius? arma tamen uos

nocturna et flammas domibus templisque paratis,

ut bracatorum pueri Senonumque minores,

235

ausi quod liceat tunica punire molesta.

sed uigilat consul uexillaque uestra coercet.

hic nouus Arpinas, ignobilis et modo Romae

municipalis eques, galeatum ponit ubique

praesidium attonitis et in omni monte laborat.

240

tantum igitur muros intra toga contulit illi

nominis ac tituli, quantum �in� Leucade, quantum

Thessaliae campis Octauius abstulit udo

caedibus adsiduis gladio; sed Roma parentem,

Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit.

245

Arpinas alius Volscorum in monte solebat

poscere mercedes alieno lassus aratro;

nodosam post haec frangebat uertice uitem,

si lentus pigra muniret castra dolabra.

hic tamen et Cimbros et summa pericula rerum

250

excipit et solus trepidantem protegit urbem,

atque ideo, postquam ad Cimbros stragemque uolabant

qui numquam attigerant maiora cadauera corui,

nobilis ornatur lauro collega secunda.

plebeiae Deciorum animae, plebeia fuerunt

255

nomina; pro totis legionibus hi tamen et pro

omnibus auxiliis atque omni pube Latina

sufficiunt dis infernis Terraeque parenti.

[pluris enim Decii quam quae seruantur ab illis.]

ancilla natus trabeam et diadema Quirini

260

et fascis meruit, regum ultimus ille bonorum.

prodita laxabant portarum claustra tyrannis

exulibus iuuenes ipsius consulis et quos

magnum aliquid dubia pro libertate deceret,

quod miraretur cum Coclite Mucius et quae

265

imperii finis Tiberinum uirgo natauit.

occulta ad patres produxit crimina seruus

matronis lugendus; at illos uerbera iustis

adficiunt poenis et legum prima securis.

   malo pater tibi sit Thersites, dummodo tu sis

270

Aeacidae similis Volcaniaque arma capessas,

quam te Thersitae similem producat Achilles.

et tamen, ut longe repetas longeque reuoluas

nomen, ab infami gentem deducis asylo;

maiorum primus, quisquis fuit ille, tuorum

275

aut pastor fuit aut illud quod dicere nolo.