Martial V

M. Valeri Martialis Epigrammaton Liber V

1

Hoc tibi, Palladiae seu collibus uteris Albae,

     Caesar, et hinc Triuiam prospicis, inde Thetin,

seu tua ueridicae discunt responsa sorores,

     plana suburbani qua cubat unda freti,

5
seu placet Aeneae nutrix seu filia Solis

     siue salutiferis candidus Anxur aquis,

mittimus, o rerum felix tutela salusque,

     sospite quo gratum credimus esse Iouem.

Tu tantum accipias: ego te legisse putabo

10
     et tumidus Galla credulitate fruar.

2

Matronae puerique uirginesque,

uobis pagina nostra dedicatur.

Tu, quem nequitiae procaciores

delectant nimius salesque nudi,

5
lasciuos lege quattuor libellos:

quintus cum domino liber iocatur;

quem Germanicus ore non rubenti

coram Cecropia legat puella.

3

Accola iam nostrae Degis, Germanice, ripae,

     a famulis Histri qui tibi uenit aquis,

laetus et attonitus uiso modo praeside mundi,

     adfatus comites dicitur esse suos:

5
"Sors mea quam fratris melior, cui tam prope fas est

     cernere, tam longe quem colit ille deum".

4

Fetere multo Myrtale solet uino,

sed fallat ut nos, folia deuorat lauri

merumque cauta fronde, non aqua, miscet.

Hanc tu rubentem prominentibus uenis

5
quotiens uenire, Paule, uideris contra,

dicas licebit "Myrtale bibit laurum."

5

Sexte, Palatine cultor facunde Mineruae,

     ingenio frueris qui propiore dei -

nam tibi nascentes domini cognoscere curas

     et secreta ducis pectora nosse licet -:

5
sit locus et nostris aliqua tibi parte libellis,

     qua Pedo, qua Marsus quaque Catullus erit.

Ad Capitolini caelestia carmina belli

     grande cothurnati pone Maronis opus.

6

Si non est graue nec nimis molestum,

Musae, Parthenium rogate uestrum:

sic te serior et beata quondam

saluo Caesare finiat senectus

5
et sis inuidia fauente felix,

sic Burrus cito sentiat parentem:

admittas timidam breuemque chartam

intra limina sanctioris aulae.

Nosti tempora tu Iouis sereni,

10
cum fulget placido suoque uoltu,

quo nil supplicibus solet negare.

Non est quod metuas preces iniquas:

numquam grandia nec molesta poscit

quae cedro decorata purpuraque

15
nigris pagina creuit umbilicis.

Nec porrexeris ista, sed teneto

sic tamquam nihil offeras agasque.

Si noui dominum nouem sororum,

ultro purpureum petet libellum.

7

Qualiter Assyrios renouant incendia nidos,

     una decem quotiens saecula uixit auis,

taliter exuta est ueterem noua Roma senctam

     et sumpsit uoltus praesidis ipsa sui.

5
Iam, precor, oblitus notae, Vulcane, querelae,

     parce: sumus Martis turba, sed et Veneris;

parce, pater: sic Lemniacis lasciua catenis

     ignoscat coniunx et patienter amet.

8

Edictum domini deique nostri,

quo subsellia certiora fiunt

et puros eques ordines recepit,

dum laudat modo Phasis in theatro,

5
Phasis purpureis rubens lacernis,

et iactat tumido superbus ore:

"Tandem commodius licet sedere,

nunc est reddita dignitas equestris;

turba non premimur, nec inquinamur":

10
haec et talia dum refert supinus,

illas purpureas et adrogantes

iussit surgere Leitus lacernas.

9

Languebam: sed tu comitatus protinus ad me

     uenisti centum, Symmache, discipulis.

Centum me tetigere manus aquilone gelatae:

     non habui febrem, Symmache, nunc habeo.

10

"Esse quid hoc dicam uiuis quod fama negatur

     et sua quod rarus tempora lector amat?"

Hi sunt inuidiae nimirum, Regule, mores,

     praeferat antiquos semper ut illa nouis.

5
Sic ueterem ingrati Pompei quaerimus umbram,

     sic laudant Catuli uilia templa senes;

Ennius est lectus saluo tibi, Roma, Marone,

     et sua riserunt saecula Maeoniden;

rara coronato plausere theatra Menandro;

10
     norat Nasonem sola Corinna suum.

Vos tamen o nostri ne festinate libelli;

     si post fata uenit gloria, non propero.

11

Sardonychas, zmaragdos, adamantas, iaspidas uno

     uersat in articulo Stella, Seuere, meus.

Multas in digitis, plures in carmine gemmas

     inuenies: inde est haec, puto, culta manus.

12

Quod nutantia fronte perticata

gestat pondera Masclion superbus,

aut grandis Ninus omnibus lacertis

septem quod pueros leuat uel octo,

5
res non difficilis mihi uidetur,

uno cum digito uel hoc uel illo

portet Stella meus decem puellas.

13

Sum, fateor, semperque fui, Callistrate, pauper,

     sed non obscurus nec male notus eques,

sed toto legor orbe frequens et dicitur "Hic est";

     quodque cinis paucis, hoc mihi uita dedit.

5
At tua centenis incumbunt tecta columnis

     et libertinas arca flagellat opes,

magnaque Niliacae seruit tibi gleba Syenes,

     tondet et innumeros Gallica Parma greges.

Hoc ego tuque sumus: sed quod sum non potes esse;

10
     tu quod es, e populo quilibet esse potest.

14

Sedere primo solitus in gradu semper

tunc, cum liceret occupare, Nanneius

bis excitatus terque transtulit castra,

et inter ipsas paene tertius sellas

5
post Gaiumque Luciumque consedit.

Illinc cucullo prospicit caput tectus

oculoque ludos spectat indecens uno;

et hinc miser deiectus in uiam transit,

subsellioque semifultus extremo

10
et male receptus altero genu iactat

equiti sedere Leitoque se stare.

15

Quintus nostrorum liber est, Auguste, iocorum

     et queritur laesus carmine nemo meo;

gaudet honorato sed multus nomine lector,

     cui uictura meo munere fama datur.

5
"Quid tamen haec prosunt quamuis uenerantia multos?"

     Non prosit sane, me tamen ista iuuant.

16

Seria cum possim, quod delectantia malo

     scribere, tu causa es, lector amice, mihi,

qui legis et tota cantas mea carmina Roma:

     sed nescis quanti stet mihi talis amor.

5
Nam si falciferi defendere templa Tonantis

     sollicitisque uelim uendere uerba reis,

plurimus Hispanas mittet mihi nauta metretas

     et fiet uario sordidus aere sinus.

At nunc conuiua est comissatorque libellus

10
     et tantum gratis pagina nostra placet.

Sed non et ueteres contenti laude fuerunt,

     cum minimum uati munus Alexis erat.

"Belle" inquis "dixti: iuuat et laudabimus usque."

     Dissimulas? Facies me, puto, causidicum.

17

Dum proauos atauosque refers et nomina magna,

     dum tibi noster eques sordida condicio est,

dum te posse negas nisi lato, Gellia, clauo

     nubere, nupsisti, Gellia, cistibero.

18

Quod tibi Decembri mense, quo uolant mappae

gracilesque ligulae cereique chartaeque

et acuta senibus testa cum Damascenis,

praeter libellos uernulas nihil misi,

5
fortasse auarus uidear aut inhumanus.

Odi dolosas munerum et malas artes;

imitantur hamos dona: namque quis nescit

auidum uorata decipi scarum musca?

Quotiens amico diuiti nihil donat,

10
o Quintiane, liberalis est pauper.

19

Si qua fides ueris, praeferri, maxime Caesar,

     temporibus possunt saecula nulla tuis.

Quando magis dignos licuit spectare triumphos?

     Quando Palatini plus meruere dei?

5
Pulchrior et maior quo sub duce Martia Roma?

     Sub quo libertas principe tanta fuit?

Est tamen hoc uitium sed non leue, sit licet unum,

     quod colit ingratas pauper amicitias.

Quis largitur opes ueteri fidoque sodali,

10
     aut quem prosequitur non alienus eques?

Saturnaliciae ligulam misisse selibrae

     flammatisue togae scripula tota decem

uxuria est, tumidique uocant haec munera reges:

     qui crepet aureolos forsitan unus erit.

15
Quatenus hi non sunt, esto tu, Caesar, amicus;

     nulla ducis uirtus dulcior esse potest.

Iam dudum tacito rides, Germanice, naso

     utile quod nobis do tibi consilium.

20

Si tecum mihi, care Martialis,

securis liceat frui diebus,

si disponere tempus otiosum

et uerae pariter uacare uitae:

5
nec nos atria nec domos potentum

nec litis tetricas forumque triste

nossemus nec imagines superbas;

sed gestatio, fabulae, libelli,

campus, porticus, umbra, Virgo, thermae,

10
haec essent loca semper, hi labores.

Nunc uiuit necuter sibi, bonosque

soles effugere atque abire sentit,

qui nobis pereunt et inputantur.

Quisquam uiuere cum sciat, moratur?

21

Quintum pro Decimo, pro Crasso, Regule, Macrum

     ante salutabat rhetor Apollodotus:

nunc utrumque suo resalutat nomine. Quantum

     cura laborque potest! Scripsit et edidicit.

22

Mane domi nisi te uolui meruitque uidere,

     sint mihi, Paule, tuae longius Esquiliae.

Sed Tiburtinae sum proximus accola pilae,

     qua uidet anticum rustica Flora Iouem:

5
alta Suburani uincenda est semita cliui

     et numquam sicco sordida saxa gradu,

uixque datur longas mulorum rumpere mandras

     quaeque trahi multo marmora fune uides.

Illud adhuc grauius quod te post mille labores,

10
     Paule, negat lasso ianitor esse domi.

Exitus hic operis uani togulaeque madentis:

     uix tanti Paulum mane uidere fuit.

Semper inhumanos habet officiosus amicos:

     rex, nisi dormieris, non potes esse meus.

23

Herbarum fueras indutus, Basse, colores,

     iura theatralis dum siluere loci.

Quae postquam placidi censoris cura renasci

     iussit et Oceanum certior audit eques,

5
non nisi uel cocco madida uel murice tincta

     uest nites et te sic dare uerba putas.

Quadringentorum nullae sunt, Basse, lacernae,

     aut meus ante omnis Cordus haberet equum.

24

Hermes Martia saeculi uoluptas,

Hermes omnibus eruditus armis,

Hermes et gladiator et magister,

Hermes turbo sui tremorque ludi,

5
Hermes, quem timet Helius, sed unum,

Hermes, cui cadit Aduolans, sed uni,

Hermes uincere nec ferire doctus,

Hermes subpositicius sibi ipse,

Hermes diuitiae locariorum,

10
Hermes cura laborque ludiarum,

Hermes belligera superbus hasta,

Hermes aequoreo minax tridente,

Hermes casside languida timendus,

Hermes gloria Martis uniuersi,

15
Hermes omnia solus et ter unus.

25

"Quadringenta tibi non sunt, Chaerestrate: surge,

     Leitus ecce uenit: sta, fuge, curre, late."

Ecquis, io, reuocat discedentemque reducit?

     Ecquis, io, largas pandit amicus opes?

5
Quem chartis famaeque damus populisque loquendum?

     Quis Stygios non uolt totus adire lacus?

Hoc, rogo, non melius quam rubro pulpita nimbo

     spargere et effuso permaduisse croco?

Quam non sensuro dare quadringenta caballo,

10
     aureus ut Scorpi nasus ubique micet?

O frustra locuples, o dissimulator amici,

     haec legis et laudas? Quae tibi fama perit!

26

Quod alpha dixi, Corde, paenulatorum

te nuper, aliqua cum iocarer in charta,

si forte bilem mouit hic tibi uersus,

dicas licebit beta me togatorum.

27

Ingenium studiumque tibi moresque genusque

     sunt equitis, fateor: cetera plebis habes.

Bis septena tibi non sint subsellia tanti,

     ut sedeas uiso pallidus Oceano.

28

Vt bene loquatur sentiatque Mamercus,

efficere nullis, Aule, moribus possis:

pietate fratres Curuios licet uincas,

quiete Neruas, comitate Rusones,

5
probitate Macros, aequitate Mauricos,

oratione Regulos, iocis Paulos:

robiginosis cuncta dentibus rodit.

Hominem malignum forsan esse tu credas:

ego esse miserum credo, cui placet nemo.

29

Si quando leporem mittis mihi, Gellia, dicis:

     "Formonsus septem, Marce, diebus eris."

Si non derides, si uerum, lux mea, narras,

     edisti numquam, Gellia, tu leporem.

30

Varro, Sophocleo non infitiande cothurno

     nec minus in Calabra suspiciende lyra,

differ opus nec te facundi scaena Catulli

     detineat cultis aut elegia comis;

5
sed lege fumoso non aspernanda Decembri

     carmina, mittuntur quae tibi mense suo:

commodius nisi forte tibi potiusque uidetur

     Saturnalicias perdere, Varro, nuces.

31

Aspice quam placidis insultet turba iuuencis

     et sua quam facilis pondera taurus amet.

Cornibus hic pendet summis, uagus ille per armos

     currit et in toto uentilat arma boue.

5
At feritas immota riget: non esset harena

     tutior et poterant fallere plana magis.

Nec trepidant gestus, sed de discrimine palmae

     securus puer est sollicitumque pecus.

32

Quadrantem Crispus tabulis, Faustine, supremis

     non dedit uxori. "Cui dedit ergo?" Sibi.

33

Carpere causidicus fertur mea carmina: qui sit

     nescio. Si sciero, uae tibi, causidice.

34

Hanc tibi, Fronto pater, genetrix Flaccilla, puellam

     oscula commendo deliciasque meas,

paruola ne nigras horrescat Erotion umbras

     oraque Tartarei prodigiosa canis.

5
Impletura fuit sextae modo frigora brumae,

     uixisset totidem ni minus illa dies.

Inter tam ueteres ludat lasciua patronos

     et nomen blaeso garriat ore meum.

Mollia non rigidus caespes tegat ossa nec illi,

10
     terra, grauis fueris: non fuit illa tibi.

35

Dum sibi redire de Patrensibus fundis

ducena clamat coccinatus Euclides

Corinthioque plura de suburbano

longumque pulchra stemma repetit a Leda

5
et suscitanti Leito reluctatur,

equiti superbo, nobili, lucupleti

cecidit repente magna de sinu clauis.

Numquam, Fabulle, nequior fuit clauis.

36

Laudatus nostro quidam, Faustine, libello

     dissimulat, quasi nil debeat: inposuit.

37

Puella senibus dulcior mihi cycnis,

agno Galaesi mollior Phalantini,

concha Lucrini delicatior stagni,

cui nec lapillos praeferas Erythraeos

5
nec modo politum pecudis Indicae dentem

niuesque primas liliumque non tactum;

quae crine uicit Baetici gregis uellus

Rhenique nodos aureamque nitelam;

fragrauit ore quod rosarium Paesti,

10
quod Atticarum prima mella cerarum,

quod sucinorum rapta de manu gleba;

cui conparatus indecens erat pauo,

inamabilis sciurus et frequens phoenix,

adhuc recenti tepet Erotion busto,

15
quam pessimorum lex amara fatorum

sexta peregit hieme, nec tamen tota,

nostros amores gaudiumque lususque.

Et esse tristem me meus uetat Paetus,

pectusque pulsans pariter et comam uellens:

20
"Deflere non te uernulae pudet mortem ?

Ego coniugem" inquit "extuli et tamen uiuo,

notam, superbam, nobilem, lucupletem."

Quid esse nostro fortius potest Paeto?

Ducentiens accepit, et tamen uiuit!

38

Calliodorus habet censum -- quis nescit? -- equestrem,

     Sexte, sed et fratrem Calliodorus habet.

"Quadringenta seca" qui dicit suka merizei

     uno credis equo posse sedere duos?

5
Quid cum fratre tibi, quid cum Polluce molesto?

     Non esset Pollux si tibi, Castor eras.

Vnus cum sitis, duo, Calliodore, sedebis?

     surge: soloikismovn, Calliodore, facis.

Aut imitare genus Ledae: cum fratre sedere

10
     non potes, alternis, Calliodore, sede.

39

Supremas tibi triciens in anno

signanti tabulas, Charine, misi

Hyblaeis madidas thymis placentas.

Defeci: miserere iam, Charine:

5
signa rarius, aut semel fac illud,

mentitur tua quod subinde tussis.

Excussi loculosque sacculumque:

Croeso diuitior licet fuissem,

Iro pauperior forem, Charine,

10
si conchem totiens meam comesses.

40

Pinxisti Venerem, colis, Artemidore, Mineruam:

     et miraris opus displicuisse tuum?

41

Spadone cum sis euiratior fluxo,

et concubino mollior Celaenaeo,

quem sectus ululat matris entheae Gallus,

theatra loqueris et gradus et edicta

5
trabeasque et Idus fibulasque censusque,

et pumicata pauperes manu monstras.

Sedere in equitum liceat an tibi scamnis

uidebo, Didyme: non licet maritorum.

42

Callidus effracta nummos fur auferet arca,

     prosternet patrios impia flamma lares;

debitor usuram pariter sortemque negabit,

     non reddet sterilis semina iacta seges;

5
dispensatorem fallax spoliabit amica,

     mercibus extructas obruet unda rates.

Extra fortunam est quidquid donatur amicis:

     quas dederis solas semper habebis opes.

43

Thais habet nigros, niueos Laecania dentes.

     Quae ratio est? Emptos haec habet, illa suos.

44

Quid factum est, rogo, quid repente factum,

ad cenam mihi, Dento, quod uocanti -

quis credat? - quater ausus es negare?

Sed nec respicis et fugis sequentem,

5
quem thermis modo quaerere et theatris

et conclauibus omnibus solebas.

Sic est, captus es unctiore mensa

et maior rapuit canem culina.

Iam te, sed cito, cognitum et relictum

10
cum fastidierit popina diues,

antiquae uenies ad ossa cenae.

45

Dicis formonsam, dicis te, Bassa, puellam:

     istud quae non est dicere, Bassa, solet.

46

Basia dum nolo nisi quae luctantia carpsi,

     et placet ira mihi plus tua quam facies,

ut te saepe rogem, caedo, Diadumene, saepe:

     consequor hoc, ut me nec timeas nec ames.

47

Numquam se cenasse domi Philo iurat, et hoc est:

     non cenat, quotiens nemo uocauit eum.

48

Quid non cogit amor! Secuit nolente capillos

     Encolpos domino, non prohibente tamen.

Permisit fleuitque Pudens: sic cessit habenis

     audaci questus de Phaethonte pater;

5
talis raptus Hylas, talis deprensus Achilles

     deposuit gaudens, matre dolente, comas.

Sed tu ne propera - breuibus ne crede capillis -

     tardaque pro tanto munere, barba, ueni.

49

Vidissem modo forte cum sedentem

solum te, Labiene, tres putaui.

Caluae me numerus tuae fefellit:

sunt illinc tibi, sunt et hinc capilli

5
quales uel puerum decere possunt;

nudumst in medio caput nec ullus

in longa pilus area notatur.

Hic error tibi profuit Decembri,

tunc cum prandia misit Imperator:

10
cum panariolis tribus redisti.

Talem Geryonem fuisse credo.

Vites censeo porticum Philippi:

si te uiderit Hercules, peristi.

50

Ceno domi quotiens, nisi te, Charopine, uocaui,

     protinus ingentes sunt inimicitiae,

meque potes stricto medium transfigere ferro,

     si nostrum sine te scis caluisse focum.

5
Nec semel ergo mihi furtum fecisse licebit?

     inprobius nihil est hac, Charopine, gula.

Desine iam nostram, precor, obseruare culinam

     atque aliquando meus det tibi uerba cocus.

51

Hic, qui libellis praegrauem gerit laeuam,

notariorum quem premit chorus leuis,

qui codicillis hinc et inde prolatis

epistolisque commodat grauem uoltum

5
similis Catoni Tullioque Brutoque,

exprimere, Rufe, fidiculae licet cogant,

haue Latinum, chaire non potest Graecum.

Si fingere istud me putas, salutemus.

52

Quae mihi praestiteris memini semperque tenebo.

     Cur igitur taceo, Postume? Tu loqueris.

Incipio quotiens alicui tua dona referre,

     protinus exclamat: "Dixerat ipse mihi."

5
Non belle quaedam faciunt duo: sufficit unus

     huic operi: si uis ut loquar, ipse tace.

Crede mihi, quamuis ingentia, Postume, dona

     auctoris pereunt garrulitate sui.

53

Colchida quid scribis, quid scribis, amice, Thyesten?

     quo tibi uel Nioben, Basse, uel Andromachen?

Materia est, mihi crede, tuis aptissima chartis

     Deucalion uel, si non placet hic, Phaethon.

54

Extemporalis factus est meus rhetor:

Calpurnium non scripsit, et salutauit.

55

Dic mihi, quem portas, uolucrum regina? "Tonantem."

     Nulla manu quare fulmina gestat? "Amat."

Quo calet igne deus? "Pueri." Cur mitis aperto

     respicis ore Iouem? "De Ganymede loquor."

56

Cui tradas, Lupe, filium magistro

quaeris sollicitus diu rogasque.

Omnes grammaticosque rhetorasque

deuites moneo: nihil sit illi

5
cum libris Ciceronis aut Maronis;

famae Tutilium suae relinquat;

si uersus facit, abdices poetam.

Artes discere uolt pecuniosas?

Fac discat citharoedus aut choraules;

10
si duri puer ingeni uidetur,

praeconem facias uel architectum.

57

Cum uoco te dominum, noli tibi, Cinna, placere:

     saepe etiam seruum sic resaluto tuum.

58

Cras te uicturum, cras dicis, Postume, semper:

     dic mihi, cras istud, Postume, quando uenit?

Quam longe cras istud! ubi est? aut unde petendum?

     Numquid apud Parthos Armeniosque latet?

5
Iam cras istud habet Priami uel Nestoris annos.

     Cras istud quanti, dic mihi, possit emi?

Cras uiues? Hodie iam uiuere, Postume, serum est:

     ille sapit quisquis, Postume, uixit heri.

59

Quod non argentum, quod non tibi mittimus aurum,

     hoc facimus causa, Stella diserte, tua.

Quisquis magna dedit, uoluit sibi magna remitti;

     fictibus nostris exoneratus eris.

60

Adlatres licet usque nos et usque

et gannitibus inprobis lacessas,

certum est hanc tibi pernegare famam,

olim petis, in meis libellis

5
qualiscumque legaris ut per orbem.

Nam te cur aliquis sciat fuisse?

Ignotus pereas, miser, necesse est.

Non derunt tamen hac in urbe forsan

unus uel duo tresue quattuorue,

10
pellem rodere qui uelint caninam:

nos hac a scabie tenemus ungues.

61

Crispulus iste quis est, uxori semper adhaeret

     qui, Mariane, tuae? Crispulus iste quis est?

Nescio quid dominae teneram qui garrit in aurem

     et sellam cubito dexteriore premit?

5
Per cuius digitos currit leuis anulus omnis,

     crura gerit nullo qui uiolata pilo?

Nil mihi respondes? "Vxoris res agit" inquis

     "iste meae." Sane certus et asper homo est,

procuratorem uoltu qui praeferat ipso:

10
     acrior hoc Chius non erit Aufidius.

O quam dignus eras alapis, Mariane, Latini:

     te successurum credo ego Panniculo.

Res uxoris agit? Res ullas crispulus iste?

     Res non uxoris, res agit iste tuas.

62

Iure tuo nostris maneas licet, hospes, in hortis,

     si potes in nudo ponere membra solo,

aut si portatur tecum tibi magna supellex:

     nam mea iam digitum sustulit hospitibus.

5
Nulla tegit fractos -- nec inanis -- culcita lectos,

     putris et abrupta fascia reste iacet.

Sit tamen hospitium nobis commune duobus:

     emi hortos; plus est: instrue tu; minus est.

63

"Quid sentis" inquis "de nostris, Marce, libellis?"

     Sic me sollicitus, Pontice, saepe rogas.

Admiror, stupeo: nihil est perfectius illis,

     ipse tuo cedet Regulus ingenio.

5
"Hoc sentis?" inquis "faciat tibi sic bene Caesar,

     sic Capitolinus Iuppiter." Immo tibi.

64

Sextantes, Calliste, duos infunde Falerni,

     tu super aestiuas, Alcime, solue niues;

pinguescat nimio madidus mihi crinis amomo

     lassenturque rosis tempora sutilibus.

5
Tam uicina iubent non uiuere Mausolea,

     cum doceant ipsos posse perire deos.

65

Astra polumque dedit, quamuis obstante nouerca,

     Alcidae Nemees terror et Arcas aper

et castigatum Libycae ceroma palaestrae

     et grauis in Siculo puluere fusus Eryx,

5
siluarumque tremor, tacita qui fraude solebat

     ducere non rectas Cacus in antra boues.

Ista tuae, Caesar, quota pars spectatur harenae?

     Dat maiora nouus proelia mane dies.

Quot grauiora cadunt Nemeaeo pondera monstro!

10
     quot tua Maenalios conlocat hasta sues!

Reddatur si pugna triplex pastoris Hiberi,

     est tibi qui possit uincere Geryonen.

Saepe licet Graiae numeretur belua Lernae,

     inproba Niliacis quid facit Hydra feris?

15
Pro meritis caelum tantis, Auguste, dederunt

     Alcidae cito di, sed tibi sero dabunt.

66

Saepe salutatus numquam prior ipse salutas:

     sic eris Aeternum, Pontiliane, Vale.

67

Hibernos peterent solito cum more recessus

     Atthides, in nidis una remansit auis.

Deprendere nefas ad tempora uerna reuersae

     et profugam uolucres diripuere suae.

5
Sero dedit poenas: discerpi noxia mater

     debuerat, sed tunc cum lacerauit Ityn.

68

Arctoa de gente comam tibi, Lesbia, misi,

     ut scires quanto sit tua flaua magis.

69

Antoni Phario nihil obiecture Pothino

     et leuius tabula quam Cicerone nocens,

quid gladium demens Romana stringis in ora?

     hoc admisisset nec Catilina nefas.

5
Impius infando miles corrumpitur auro,

     et tantis opibus uox tacet una tibi.

Quid prosunt sacrae pretiosa silentia linguae?

     Incipient omnes pro Cicerone loqui.

70

Infusum sibi nuper a patrono

plenum, Maxime, centiens Syriscus

in sellariolis uagus popinis

circa balnea quattuor pergit.

5
O quanta est gula, centiens comesse!

Quanto maior adhuc, nec accubare!

71

Vmida qua gelidas summittit Trebula ualles

     et uiridis cancri mensibus alget ager,

rura Cleonaeo numquam temerata leone

     et domus Aeolio semper amica Noto

5
te, Faustine, uocant: longas his exige messes

     collibus; hibernum iam tibi Tibur erit.

72

Qui potuit Bacchi matrem dixisse Tonantem,

     ille potest Semelen dicere, Rufe, patrem.

73

Non donem tibi cur meos libellos

oranti totiens et exigenti

miraris, Theodore? Magna causa est:

dones tu mihi ne tuos libellos.

74

Pompeios iuuenes Asia atque Europa, sed ipsum

     terra tegit Libyes, si tamen ulla tegit.

Quid mirum toto si spargitur orbe? Iacere

     uno non poterat tanta ruina loco.

75

Quae legis causa nupsit tibi Laelia, Quinte,

     uxorem potes hanc dicere legitimam.

76

Profecit poto Mithridates saepe ueneno

     toxica ne possent saeua nocere sibi.

Tu quoque cauisti cenando tam male semper

     ne posses umquam, Cinna, perire fame.

77

Narratur belle quidam dixisse, Marulle,

     qui te ferre oleum dixit in auricula.

78

Si tristi domicenio laboras,

Torani, potes esurire mecum.

Non derunt tibi, si soles propinein,

uiles Cappadocae grauesque porri,

5
diuisis cybium latebit ouis.

Ponetur digitus tenendus unctis

nigra coliculus uirens patella,

algentem modo qui reliquit hortum,

et pultem niueam premens botellus,

10
et pallens faba cum rubente lardo.

Mensae munera si uoles secundae,

marcentes tibi porrigentur uuae

et nomen pira quae ferunt Syrorum,

et quas docta Neapolis creauit,

15
lento castaneae uapore tostae:

uinum tu facies bonum bibendo.

Post haec omnia forte si mouebit

Bacchus quam solet esuritionem,

succurrent tibi nobiles oliuae,

20
Piceni modo quas tulere rami,

et feruens cicer et tepens lupinus.

Parua est cenula--quis potest negare?--

Sed finges nihil audiesue fictum

et uoltu placidus tuo recumbes;

25
nec crassum dominus leget uolumen

nec de Gadibus inprobis puellae

uibrabunt sine fine prurientes

lasciuos docili tremore lumbos;

sed quod nec graue sit nec infacetum,

30
parui tibia Condyli sonabit.

Haec est cenula. Claudiam sequeris.

Quam nobis cupis esse tu priorem?

79

Vndecies una surrexti, Zoile, cena,

     et mutata tibi est synthesis undecies,

sudor inhaereret madida ne ueste retentus

     et laxam tenuis laederet aura cutem.

5
Quare ego non sudo, qui tecum, Zoile, ceno?

     Frigus enim magnum synthesis una facit.

80

Non totam mihi, si uacabis, horam

dones et licet inputes, Seuere,

dum nostras legis exigisque nugas.

"Durum est perdere ferias": rogamus

5
iacturam patiaris hanc ferasque.

Quod si legeris ista cum diserto

--sed numquid sumus inprobi?-- Secundo,

plus multo tibi debiturus hic est

quam debet domino suo libellus.

10
Nam securus erit, nec inquieta

lassi marmora Sisyphi uidebit,

quem censoria cum meo Seuero

docti lima momorderit Secundi.

81

Semper pauper eris, si pauper es, Aemiliane:

     dantur opes nullis nunc nisi diuitibus.

82

Quid promittebas mihi milia, Gaure, ducenta,

     si dare non poteras milia, Gaure, decem?

An potes et non uis? Rogo, non est turpius istud?

     I, tibi dispereas, Gaure: pusillus homo es.

83

Insequeris, fugio; fugis, insequor. Haec mihi mens est:

uelle tuum nolo, Dindyme, nolle uolo.

84

Iam tristis nucibus puer relictis

clamoso reuocatur a magistro,

et blando male proditus fritillo,

arcana modo raptus e popina,

5
aedilem rogat udus aleator.

Saturnalia transiere tota,

nec munuscula parua nec minora

misisti mihi, Galla, quam solebas.

Sane sic abeat meus December:

10
scis certe, puto, uestra iam uenire

Saturnalia, Martias Kalendas;

tunc reddam tibi, Galla, quod dedisti.