Martial VII

M. Valeri Martialis Epigrammaton Liber VII

1

Accipe belligerae crudum thoraca Mineruae,

    ipsa Medusaeae quem timet ira comae.

Dum uacat, haec, Caesar, poterit lorica uocari:

    pectore cum sacro sederit, aegis erit.

2

Inuia Sarmaticis domini lorica sagittis

    et Martis Getico tergore fida magis,

quam uel ad Aetolae securam cuspidis ictus

    texuit innumeri lubricus unguis apri,

5
felix sorte tua, sacrum cui tangere pectus

    fas erit et nostri mente calere dei.

I comes et magnos inlaesa merere triumphos

    palmataeque ducem, sed cito, redde togae.

3

Cur non mitto meos tibi, Pontiliane, libellos?

    ne mihi tu mittas, Pontiliane, tuos.

4

Esset, Castrice, cum mali coloris,

uersus scribere coepit Oppianus.

5

Si desiderium, Caesar, populique patrumque

    respicis et Latiae gaudia uera togae,

redde deum uotis poscentibus. Inuidet hosti

    Roma suo, ueniat laurea multa licet:

5
terrarum dominum propius uidet ille tuoque

    terretur uultu barbarus et fruitur.

6

Ecquid Hyperboreis ad nos conuersus ab oris

    Ausonias Caesar iam parat ire uias?

Certus abest auctor, sed uox hoc nuntiat omnis:

    credo tibi, uerum dicere, Fama, soles.

5
Publica uictrices testantur gaudia chartae,

    Martia laurigera cuspide pila uirent.

Rursus, io, magnos clamat tibi Roma triumphos,

    inuictusque tua, Caesar, in urbe sonas.

Sed iam laetitiae quo sit fiducia maior,

10
    Sarmaticae laurus nuntius ipse ueni.

7

Hiberna quamuis Arctos et rudis Peuce

et ungularum pulsibus calens Hister

fractus cornu iam ter inprobo Rhenus

teneat domantem regna perfidae gentis

5
te, summe mundi rector et parens orbis:

abesse nostris non tamen potes uotis.

Illic et oculis et animis sumus, Caesar,

adeoque mentes omnium tenes unus

ut ipsa magni turba nesciat Circi

10
utrumque currat Passerinus an Tigris.

8

Nunc hilares, si quando mihi, nunc ludite, Musae:

    uictor ab Odrysio redditur orbe deus.

Certa facis populi tu primus uota, December:

    iam licet ingenti dicere uoce "Venit!"

5
felix sorte tua! Poteras non cedere Iano,

    gaudia si nobis quae dabit ille dares.

Festa coronatus ludet conuicia miles,

    inter laurigeros cum comes ibit equos.

Fas audire iocos leuioraque carmina, Caesar,

10
    et tibi, si lusus ipse triumphus amat.

9

Cum sexaginta numeret Cascellius annos,

    ingeniosus homo est: quando disertus erit?

10

Pedicatur Eros, fellat Linus: Ole, quid ad te

    de cute quid faciant ille uel ille sua?

Centenis futuit Matho milibus: Ole, quid ad te?

    Non tu propterea sed Matho pauper erit.

5
In lucem cenat Sertorius: Ole, quid ad te,

    cum liceat tota stertere nocte tibi?

Septingenta Tito debet Lupus: Ole, quid ad te?

    Assem ne dederis crediderisue Lupo.

Illud dissimulas ad te quod pertinet, Ole,

10
    quodque magis curae conuenit esse tuae.

Pro togula debes: hoc ad te pertinet, Ole.

    Quadrantem nemo iam tibi credit: et hoc.

Vxor moecha tibi est: hoc ad te pertinet, Ole.

    Poscit iam dotem filia grandis: et hoc.

15
Dicere quindecies poteram quod pertinet ad te:

    sed quid agas ad me pertinet, Ole, nihil.

11

Cogis me calamo manuque nostra

emendare meos, Pudens, libellos.

O quam me nimium probas amasque

qui uis archetypas habere nugas!

12

Sic me fronte legat dominus, Faustine, serena

    excipiatque meos qua solet aure iocos,

ut mea nec iuste quos odit pagina laesit

    et mihi de nullo fama rubore placet.

5
Quid prodest, cupiant cum quidam nostra uideri,

    si qua Lycambeo sanguine tela madent,

uipereumque uomat nostro sub nomine uirus,

    qui Phoebi radios ferre diemque negat?

ludimus innocui: scis hoc bene: iuro potentis

10
    per genium famae Castaliumque gregem

perque tuas aures, magni mihi numinis instar,

    lector inhumana liber ab inuidia.

13

Dum Tiburtinis albescere solibus audit

    antiqui dentis fusca Lycoris ebur,

uenit in Herculeos colles. Quid Tiburis alti

    aura ualet! Paruo tempore nigra redit.

14

Accidit infandum nostrae scelus, Aule, puellae;

    amisit lusus deliciasque suas:

non quales teneri plorauit amica Catulli

    Lesbia, nequitiis passeris orba sui,

5
uel Stellae cantata meo quas fleuit Ianthis,

    cuius in Elysio nigra columba uolat:

lux mea non capitur nugis neque moribus istis

    nec dominae pectus talia damna mouent:

bis senos puerum numerantem perdidit annos,

10
    mentula cui nondum sesquipedalis erat.

15

Quis puer hic nitidis absistit Ianthidos undis?

    Effugit dominam Naida numquid Hylas?

O bene quod silua colitur Tirynthius ista

    et quod amatrices tam prope seruat aquas!

5
Securus licet hos fontes, Argynne, ministres:

    nil facient Nymphae; ne uelit ipse caue.

16

Aera domi non sunt, superest hoc, Regule, solum

    ut tua uendamus munera: numquid emis?

17

Ruris bibliotheca delicati,

uicinam uidet unde lector urbem,

inter carmina sanctiora si quis

lasciuae fuerit locus Thaliae,

5
hos nido licet inseras uel imo,

septem quos tibi misimus libellos

auctoris calamo sui notatos:

haec illis pretium facit litura.

At tu munere, delicata, paruo

10
quae cantaberis orbe nota toto,

pignus pectoris hoc mei tuere,

Iuli bibliotheca Martialis.

18

Cum tibi sit facies de qua nec femina possit

    dicere, cum corpus nulla litura notet,

cur te tam rarus cupiat repetatque fututor

    miraris? Vitium est non leue, Galla, tibi.

5
Accessi quotiens ad opus mixtisque mouemur

    inguinibus, cunnus non tacet, ipsa taces.

di facerent ut tu loquereris et ille taceret:

    offendor cunni garrulitate tui.

Pedere te mallem: namque hoc nec inutile dicit

10
    Symmachus et risum res mouet ista simul.

Quis ridere potest fatui poppysmata cunni?

    Cum sonat hic, cui non mentula mensque cadit?

Dic aliquid saltem clamosoque obstrepe cunno

    et, si adeo muta es, disce uel inde loqui.

19

Fragmentum quod uile putas et inutile lignum,

    haec fuit ignoti prima carina maris.

Quam nec Cyaneae quondam potuere ruinae

    frangere nec Scythici tristior ira freti.

5
Saecula uicerunt: sed quamuis cesserit annis,

    sanctior est salua parua tabella rate.

20

Nihil est miserius neque gulosius Santra.

Rectam uocatus cum cucurrit ad cenam,

quam tot diebus noctibusque captauit,

ter poscit apri glandulas, quater lumbum,

5
et utramque coxam leporis et duos armos,

nec erubescit peierare de turdo

et ostreorum rapere liuidos cirros.

Buccis placentae sordidam linit mappam;

illic et uuae conlocantur ollares

10
et Punicorum pauca grana malorum

et excauatae pellis indecens uoluae

et lippa ficus debilisque boletus.

Sed mappa cum iam mille rumpitur furtis,

rosos tepenti spondylos sinu condit

15
et deuorato capite turturem truncum.

Colligere longa turpe nec putat dextra

analecta quidquid et canes reliquerunt.

Nec esculenta sufficit gulae praeda:

mixto lagonam replet ad pedes uino.

20
Haec per ducentas cum domum tulit scalas

seque obserata clusit anxius cella

gulosus ille, postero die uendit.

21

Haec est illa dies, quae magni conscia partus

    Lucanum populis et tibi, Polla, dedit.

Heu! Nero crudelis nullaque inuisior umbra,

    debuit hoc saltem non licuisse tibi.

22

Vatis Apollinei magno memorabilis ortu

    lux redit: Aonidum turba, fauete sacris.

Haec meruit, cum te terris, Lucane, dedisset,

    mixtus Castaliae Baetis ut esset aquae.

23

Phoebe, ueni, sed quantus eras cum bella tonanti

    ipse dares Latiae plectra secunda lyrae.

Quid tanta pro luce precer? Tu, Polla, maritum

    saepe colas et se sentiat ille coli.

24

Cum Iuuenale meo quae me committere temptas,

    quid non audebis, perfida lingua, loqui?

Te fingente nefas Pyladen odisset Orestes,

    Thesea Pirithoi destituisset amor,

5
tu Siculos fratres et maius nomen Atridas

    et Ledae poteras dissociare genus.

Hoc tibi pro meritis et talibus inprecor ausis,

    ut facias illud quod, puto, lingua, facis.

25

Dulcia cum tantum scribas epigrammata semper

    et cerussata candidiora cute,

nullaque mica salis nec amari fellis in illis

    gutta sit, o demens, uis tamen illa legi!

5
Nec cibus ipse iuuat morsu fraudatus aceti,

    nec grata est facies cui gelasinus abest.

Infanti melimela dato fatuasque mariscas:

    nam mihi, quae nouit pungere, Chia sapit.

26

Apollinarem conueni meum, scazon,

et si uacabit ‹ne molestus accedas,‹

hoc qualecumque, cuius aliqua pars ipse est,

dabis: haec facetum carmen inbuant aures.

5
Si te receptum fronte uideris tota,

noto rogabis ut fauore sustentet.

Quanto mearum, scis, amore nugarum

flagret: nec ipse plus amare te possum.

Contra malignos esse si cupis tutus,

10
Apollinarem conueni meum, scazon.

27

Tuscae glandis aper populator et ilice multa

    iam piger, Aetolae fama secunda ferae,

quem meus intrauit splendenti cuspide Dexter,

    praeda iacet nostris inuidiosa focis.

5
Pinguescant madido laeti nidore penates

    flagret et exciso festa culina iugo.

Sed cocus ingentem piperis consumet aceruum,

    addet et arcano mixta Falerna garo:

ad dominum redeas, noster te non capit ignis,

10
    conturbator aper: uilius esurio.

28

Sic Tiburtinae crescat tibi silua Dianae

    et properet caesum saepe redire nemus,

nec Tartesiacis Pallas tua, Fusce, trapetis

    cedat et inmodici dent bona musta lacus;

5
sic fora mirentur, sic te Palatia laudent,

    excolat et geminas plurima palma fores:

otia dum medius praestat tibi parua December,

    exige, sed certa, quos legis, aure iocos.

"Scire libet uerum? Res est haec ardua."

10
    quod tibi uis dici dicere, Fusce, potes.

29

Thestyle, Victoris tormentum dulce Voconi,

    quo nemo est toto notior orbe puer,

sic etiam positis formonsus amere capillis

    et placeat uati nulla puella tuo:

5
paulisper domini doctos sepone libellos,

    carmina Victori dum lego parua tuo.

Et Maecenati, Maro cum cantaret Alexin,

    nota tamen Marsi fusca Melaenis erat.

30

Das Parthis, das Germanis, das, Caelia, Dacis,

    nec Cilicum spernis Cappadocumque toros;

et tibi de Pharia Memphiticus urbe fututor

    nauigat, a rubris et niger Indus aquis;

5
nec recutitorum fugis inguina Iudaeorum,

    nec te Sarmatico transit Alanus equo.

Qua ratione facis, cum sis Romana puella,

    quod Romana tibi mentula nulla placet?

31

Raucae chortis aues et oua matrum

et flauas medio uapore Chias

et fetum querulae rudem capellae

nec iam frigoribus pares oliuas

5
et canum gelidis holus pruinis

de nostro tibi missa rure credis?

O quam, Regule, diligenter erras!

Nil nostri, nisi me, ferunt agelli.

Quidquid uilicus Vmber aut colonus

10
aut rus marmore tertio notatum

aut Tusci tibi Tusculiue mittunt,

id tota mihi nascitur Subura.

32

Attice, facundae renouas qui nomina gentis

    nec sinis ingentem conticuisse domum,

te pia Cecropiae comitatur turba Mineruae,

    te secreta quies, te sophos omnis amat.

5
At iuuenes alios fracta colit aure magister

    et rapit inmeritas sordidus unctor opes.

Non pila, non follis, non te paganica thermis

    praeparat aut nudi stipitis ictus hebes,

uara nec in lento ceromate bracchia tendis,

10
    non harpasta uagus puluerulenta rapis,

sed curris niueas tantum prope Virginis undas

    aut ubi Sidonio taurus amore calet.

Per uarias artes, omnis quibus area seruit,

    ludere, cum liceat currere, pigritia est.

33

Sordidior caeno cum sit toga, calceus autem

    candidior prima sit tibi, Cinna, niue:

deiecto quid, inepte, pedes perfundis amictu?

    Collige, Cinna, togam; calceus ecce perit.

34

Quo possit fieri modo, Seuere,

ut uir pessimus omnium Charinus

unam rem bene fecerit, requiris?

Dicam, sed cito. Quid Nerone peius?

5
Quid thermis melius Neronianis?

Non dest protinus, ecce, de malignis

qui sic rancidulo loquatur ore:

"Quid tu tot domini deique nostri

praefers muneribus?" Neronianas

10
thermas praefero balneis cinaedi.

35

Inguina succinctus nigra tibi seruos aluta

    stat, quotiens calidis tota foueris aquis;

sed meus, ut de me taceam, Laecania, seruos

    Iudaeum nuda sub cute pondus habet,

5
sed nudi tecum iuuenesque senesque lauantur.

    An sola est serui mentula uera tui?

Ecquid femineos sequeris, matrona, recessus,

    secretusque tua, cunne, lauaris aqua?

36

Cum pluuias madidumque Iouem perferre negaret

    et rudis hibernis uilla nataret aquis,

plurima, quae posset subitos effundere nimbos,

    muneribus uenit tegula missa tuis.

5
Horridus, ecce, sonat Boreae stridore December:

    Stella, tegis uillam, non tegis agricolam.

37

Nosti mortiferum quaestoris, Castrice, signum?

    Est operae pretium discere theta nouum:

exprimeret quotiens rorantem frigore nasum,

    letalem iuguli iusserat esse notam.

5
Turpis ab inuiso pendebat stiria naso,

    cum flaret media fauce December atrox:

collegae tenuere manus: quid plura requiris?

    Emungi misero, Castrice, non licuit.

38

Tantus es et talis, nostri Polypheme, Seueri

    ut te mirari possit et ipse Cyclops.

Sed nec Scylla minor. Quod si fera monstra duorum

    iunxeris, alterius fiet uterque timor.

39

Discursus uarios uagumque mane

et fastus et haue potentiorum

cum perferre patique iam negaret,

coepit fingere Caelius podagram.

5
Quam dum uolt nimis adprobare ueram

et sanas linit obligatque plantas

inceditque gradu laborioso,

--quantum cura potest et ars doloris!--

desit fingere Caelius podagram.

40

Hic iacet ille senex Augusta notus in aula,

    pectore non humili passus utrumque deum;

natorum pietas sactis quem coniugis umbris

    miscuit: Elysium possidet ambo nemus.

5
Occidit illa prior uiridi fraudata iuuenta:

    hic prope ter senas uixit Olympiadas.

Sed festinatis raptum tibi credidit annis,

    aspexit lacrimas quisquis, Etrusce, tuas.

41

Cosmicos esse tibi, Semproni Tucca, uideris.

    Cosmica, Semproni, tam mala quam bona sunt.

42

Muneribus cupiat se quis contendere tecum,

    audeat hic etiam, Castrice, carminibus.

Nos tenues in utroque sumus uincique parati:

    inde sopor nobis et placet alta quies.

5
Tam mala cur igitur dederim tibi carmina, quaeris?

    Alcinoo nullum poma dedisse putas?

43

Primum est ut praestes, si quid te, Cinna, rogabo;

    illud deinde sequens ut cito, Cinna, neges.

Diligo praestantem; non odi, Cinna, negantem:

    sed tu nec praestas nec cito, Cinna, negas.

44

Maximus ille tuus, Ouidi, Caesonius hic est,

    cuius adhuc uultum uiuida cera tenet.

Hunc Nero damnauit; sed tu damnare Neronem

    ausus es et profugi, non tua, fata sequi:

5
aequora per Scyllae magnus comes exulis isti,

    qui modo nolueras consulis ire comes.

Si uictura meis mandantur nomina chartis

    et fas est cineri me superesse meo,

audiet hoc praesens uenturaque turba fuisse

10
    ille te, Senecae quod fuit ille suo.

45

Facundi Senecae potens amicus,

caro proximus aut prior Sereno,

hic est Maximus ille, quem frequenti

felix littera pagina salutat.

5
Hunc tu per Siculas secutus undas,

o nullis, Ouidi, tacende linguis,

spreuisti domini furentis iras.

Miretur Pyladen suum uetustas,

haesit qui comes exuli parentis.

10
Quis discrimina comparet duorum?

Haesisti comes exuli Neronis.

46

Commendare tuum dum uis mihi carmine munus

    Maeonioque cupis doctius ore loqui,

excrucias multis pariter me teque diebus,

    et tua de nostro, Prisce, Thalia tacet.

5
Diuitibus poteris musas elegosque sonantes

    mittere: pauperibus munera pezav dato.

47

Doctorum Licini celeberrime Sura uirorum,

    cuius prisca grauis lingua reduxit auos,

redderis ‹ heu, quanto fatorum munere! ‹ nobis

    gustata Lethes paene remissus aqua.

5
Perdiderant iam uota metum securaque flebat

    tristities lacrimis iamque peractus eras:

non tulit inuidiam taciti reganator Auerni

    et ruptas Fatis reddidit ipse colus.

Scis igitur quantas hominum mors falsa querellas

10
    mouerit et frueris posteritate tua.

Viue uelut rapto fugitiuaque gaudia carpe:

    perdiderit nullum uita reuersa diem.

48

Cum mensas habeat fere trecentas,

pro mensis habet Annius ministros:

transcurrunt gabatae uolantque lances.

Has uobis epulas habete, lauti:

5
nos offendimur ambulante cena.

49

Parua suburbani munuscula mittimus horti:

    faucibus oua tuis, poma, Seuere, gulae.

50

Fons dominae, regina loci quo gaudet Ianthis,

    gloria conspicuae deliciumque domus,

cum tua tot niueis ornetur ripa ministris

    et Ganymedeo luceat unda choro,

5
quid facit Alcides silua sacratus in ista?

    Tam uicina tibi cur tenet antra deus?

Nunquid Nympharum notos obseruat amores,

    tam multi pariter ne rapiantur Hylae?

51

Mercari nostras si te piget, Vrbice, nugas

    et lasciua tamen carmina nosse libet,

Pompeium quaeres ‹ et nosti forsitan ‹ Auctum;

    Vltoris prima Martis in aede sedet:

5
iure madens uarioque togae limatus in usu

    non lector meus hic, Vrbice, sed liber est.

Sic tenet absentes nostros cantatque libellos

    ut pereat chartis littera nulla meis:

denique, si uellet, poterat scripsisse uideri;

10
    sed famae mauult ille fauere meae.

Hunc licet a decuma ‹ neque enim satis ante uacabit ‹

    sollicites, capiet cenula parua duos;

ille leget, bibe tu; nolis licet, ille sonabit:

    et cum "Iam satis est" dixeris, ille leget.

52

Gratum est quod Celeri nostros legis, Aucte, libellos,

    si tamen et Celerem quod legis, Aucte, iuuat.

Ille meas gentes et Celtas rexit Hiberos,

    nec fuit in nostro certior orbe fides.

5
Maior me tanto reuerentia turbat et aures

    non auditoris, iudicis esse puto.

53

Omnia misisti mihi Saturnalibus, Vmber,

    munera, contulerant quae tibi quinque dies:

bis senos triplices et dentiscalpia septem;

    his comes accessit spongea, mappa, calix,

5
semodiusque fabae cum uimine Picenarum

    et Laletanae nigra lagona sapae;

paruaque cum canis uenerunt cottana prunis

    et Libycae fici pondere testa grauis.

Vix puto triginta nummorum tota fuisse

10
    munera, quae grandes octo tulere Syri.

Quanto commodius nullo mihi ferre labore

    argenti potuit pondera quinque puer!

54

Semper mane mihi de me mera somina narras,

    quae moueant animum sollicitentque meum.

Iam prior ad faecem, sed et haec uindemia uenit,

    exorat noctes dum mihi saga tuas;

5
consumpsi salsasque molas et turis aceruos;

    decreuere greges, dum cadit agna frequens;

non porcus, non chortis aues, non oua supersunt.

    Aut uigila aut dormi, Nasidiane, tibi.

55

Nulli munera, Chreste, si remittis,

nec nobis dederis remiserisque:

credam te satis esse liberalem.

Sed si reddis Apicio Lupoque

5
et Gallo Titioque Caesioque,

linges non mihi ‹ nam proba et pusilla est ‹

sed quae de Solymis uenit perustis

damnatam modo mentulam tributis.

56

Astra polumque pia cepisti mente, Rabiri,

    Parrhasiam mira qui struis arte domum.

Phidiaco si digna Ioui dare templa parabit,

    has petet a nostro Pisa Tonante manus.

57

Castora de Polluce Gabinia fecit Achillan:

    puVx ajgaqov" fuerat, nunc erit ippovdamo".

58

Iam sex aut septem nupsisti, Galla, cinaedis,

    dum coma te nimium pexaque barba iuuat;

deinde experta latus mandidoque simillima loro

    inguina nec lassa stare coacta manu,

5
deseris inbelles thalamos mollemque maritum,

    rursus et in similes decidis usque toros.

Quaere aliquem Curios semper Fabiosque loquentem,

    hirsutum et dura rusticitate trucem:

inuenies; sed habet tristis quoque turba cinaedos:

10
    difficile est uero nubere, Galla, uiro.

59

Non cenat sine apro noster, Tite, Caecilianus:

    bellum conuiuam Caecilianus habet.

60

Tarpeiae uenerande rector aulae,

quem saluo duce credimus Tonantem,

cum uotis sibi quisque te fatiget

et poscat dare quae dei potestis:

5
nil pro me mihi, Iuppiter, petenti

ne suscensueris uelut superbo.

Te pro Caesare debeo rogare:

pro me debeo Caesarem rogare.

61

Abstulerat totam temerarius institor urbem

    inque suo nullum limine limen erat.

Iussisti tenuis, Germanice, crescere uicos,

    et modo quae fuerat semita, facta uia est.

5
Nulla catenatis pila est praecincta lagonis

    nec praetor medio cogitur ire luto,

stringitur in densa nec caeca nouacula turba

    occupat aut totas nigra popina uias.

Tonsor, copo, cocus, lanius sua limina seruant.

10
    Nunc Roma est, nuper magna taberna fuit.

62

Reclusis foribus grandes percidis, Amille,

    et te deprendi, cum facis ista, cupis,

ne quid liberti narrent seruique paterni

    et niger obliqua garrulitate cliens.

5
Non pedicari se qui testatur, Amille,

    illud saepe facit quod sine teste facit.

63

Perpetui numquam moritura uolumina Sili

    qui legis et Latia carmina digna toga,

Pierios tantum uati placuisse recessus

    credis et Aoniae Bacchica serta comae?

5
Sacra cothurnati non attigit ante Maronis

    impleuit magni quam Ciceronis opus:

hunc miratur adhuc centum grauis hasta uirorum,

    hunc loquitur grato plurimus ore cliens.

Postquam bis senis ingentem fascibus annum

10
    rexerat adserto qui sacer orbe fuit,

emeritos Musis et Phoebo tradidit annos

    proque suo celebrat nunc Helicona foro.

64

Qui tonsor fueras tota notissimus urbe

    et post hoc dominae munere factus eques,

Sicanias urbes Aetnaeaque regna petisti,

    Cinname, cum fugeres tristia iura fori.

5
Qua nunc arte graues tolerabis inutilis annos?

    Quid facit infelix et fugitiua quies?

Non rhetor, non grammaticus ludiue magister,

    non Cynicus, non tu Stoicus esse potes,

uendere nec uocem Siculis plausumque theatris:

10
    quod superest, iterum, Cinname, tonsor eris.

65

Lis te bis decumae numerantem frigora brumae

    conterit una tribus, Gargiliane, foris.

Ah miser et demens! Viginti litigat annis

    quisquam cui uinci, Gargiliane, licet?

66

Heredem Fabius Labienum ex asse reliquit:

    plus meruisse tamen se Labienus ait.

67

Pedicat pueros tribas Philaenis

et tentigine saeuior mariti

undenas dolat in die puellas.

Harpasto quoque subligata ludit

5
et flauescit haphe, grauesque draucis

halteras facili rotat lacerto,

et putri lutulenta de palaestra

uncti uerbere uapulat magistri:

nec cenat prius aut recumbit ante

10
quam septem uomuit meros deunces;

ad quos fas sibi tunc putat redire,

cum coloephia sedecim comedit.

Post haec omnia cum libidinatur,

non fellat ‹ putat hoc parum uirile ‹

15
sed plane medias uorat puellas.

Di mentem tibi dent tuam, Philaeni,

cunnum lingere quae putas uirile.

68

Commendare meas, Instanti Rufe, Camenas

    parce, precor, socero: seria forsan amat.

Quod si lasciuos admittit et ille libellos,

    haec ego uel Curio Fabricioque legam.

69

Haec est illa tibi promissa Theophila, Cani,

    cuius Cecropia pectora dote madent.

Hanc sibi iure petat magni senis Atticus hortus,

    nec minus esse suam Stoica turba uelit.

5
Viuet opus quodcumque per has emiseris aures;

    tam non femineum nec populare sapit.

Non tua Pantaenis nimium se praeferat illi,

    quamuis Pierio sit bene nota choro.

Carmina fingentem Sappho laudabat amatrix:

10
    castior haec et non doctior illa fuit.

70

Ipsarum tribadum tribas, Philaeni,

recte, quam futuis, uocas amicam.

71

Ficosa est uxor, ficosus et ipse maritus,

    filia ficosa est et gener atque nepos,

nec dispensator nec uilicus ulcere turpi

    nec rigidus fossor, sed nec arator eget.

5
Cum sint ficosi pariter iuuenesque senesque,

    res mira est, ficos non habet unus ager.

72

Gratus sic tibi, Paule, sit December

nec uani triplices breuesque mappae

nec turis ueniant leues selibrae,

sed lances ferat et scyphos auorum

5
aut grandis reus aut potens amicus,

seu quod te potius iuuat capitque;

sic uincas Nouiumque Publiumque

mandris et uitreo latrone clusos;

sic palmam tibi de trigone nudo

10
unctae det fauor arbiter coronae

nec laudet Polybi magis sinistras:

si quisquam mea dixerit malignus

atro carmina quae madent ueneno,

ut uocem mihi commodes patronam

15
et quantum poteris, sed usque, clames:

"Non scripsit meus ista Martialis."

73

Esquiliis domus est, domus est tibi colle Dianae,

    et tua patricius culmina uicus habet;

hinc uiduae Cybeles, illinc sacraria Vestae,

    inde nouum, ueterem prospicis inde Iouem.

5
Dic ubi conueniam, dic qua te parte requiram;

    quisquis ubique habitat, Maxime, nusquam habitat.

74

Cyllenes caelique decus, facunde minister,

    aurea cui torto uirga dracone uiret:

sic tibi lasciui non desit copia furti,

    siue cupis Paphien seu Ganymede cales;

5
maternaeque sacris ornentur frondibus Idus

    et senior parca mole prematur auus:

hunc semper Norbana diem cum coniuge Carpo

    laeta colat, primis quo coiere toris.

Hic pius antistes sophiae sua dona ministrat,

10
    hic te ture uocat fidus et ipse Ioui.

75

Vis futui gratis, cum sis deformis anusque.

    Res perridicula est: uis dare nec dare uis.

76

Quod te diripiunt potentiores

per conuiuia, porticus, theatra,

et tecum, quotiens ita incidisti,

gestari iuuat, et iuuat lauari:

5
nolito nimium tibi placere.

Delectas, Philomuse, non amaris.

77

Exigis ut nostros donem tibi, Tucca, libellos.

    Non faciam: nam uis uendere, non legere.

78

Cum Saxetani ponatur coda lacerti

    et, bene si cenas, conchis inuncta tibi,

sumen, aprum, leporem, boletos, ostrea, mullos

    mittis: habes nec cor, Papyle, nec genium.

79

Potaui modo consulare uinum.

Quaeris quam uetus atque liberale?

Prisco consule conditum: sed ipse

qui ponebat erat, Seuere, consul.

80

Quatenus Odrysios iam pax Romana triones

    temperat et tetricae conticuere tubae,

hunc Marcellino poteris, Faustine, libellum

    mittere: iam chartis, iam uacat ille iocis.

5
Sed si parua tui munuscula quaeris amici

    commendare, ferat carmina nostra puer:

non qualis Geticae satiatus lacte iuuencae

    Sarmatica rigido ludit in amne rota,

sed Mitylenaei roseus mangonis ephebus

10
    uel non caesus adhuc matre iubente Lacon.

At tibi captiuo famulus mittetur ab Histro

    qui Tiburtinas pascere possit oues.

81

"Triginta toto mala sunt epigrammata libro."

Si totidem bona sunt, Lause, bonus liber est.

82

Menophili penem tam grandis fibula uestit

    ut sit comoedis omnibus una satis.

Hunc ego credideram ‹ nam saepe lauamur in unum ‹

    sollicitum uoci parcere, Flacce, suae:

5
dum ludit media populo spectante palaestra,

    delapsa est misero fibula: uerpus erat.

83

Eutrapelus tonsor dum circuit ora Luperci

    expingitque genas, altera barba subit.

84

Dum mea Caecilio formatur imago Secundo

    spirat et arguta picta tabella manu,

i, liber, ad Geticam Peucen Histrumque iacentem:

    haec loca perdomitis gentibus ille tenet.

5
Parua dabis caro, sed dulcia, dona sodali:

    certior in nostro carmine uoltus erit;

casibus hic nullis, nullis delebilis annis

    uiuet, Apelleum cum morietur opus.

85

Quod non insulse scribis tetrasticha quaedam,

    disticha quod belle pauca, Sabelle, facis,

laudo nec admiror. Facile est epigrammata belle

    scribere. Sed librum scribere difficile est.

86

Ad natalicias dapes uocabar,

essem cum tibi, Sexte, non amicus.

Quid factum est, rogo, quid repente factum est,

post tot pignora nostra, post tot annos

5
quod sum praeteritus uetus sodalis?

Sed causam scio. Nulla uenit a me

Hispani tibi libra pustulati

nec leuis toga nec rudes lacernae.

Non est sportula quae negotiatur;

10
pascis munera, Sexte, non amicos.

Iam dices mihi "Vapulet uocator."

87

Si meus aurita gaudet lagalopece Flaccus,

    si fruitur tristi Canius Aethiope;

Publius exiguae si flagrat amore catellae,

    si Cronius similen cercopithecon amat;

5
delectat Marium si perniciosus ichneumon,

    pica salutatrix si tibi, Lause, placet;

si gelidum collo nectit Cadilla draconem,

    luscinio tumulum si Telesilla dedit:

blanda Cupidinei cur non amet ora Labyrtae

10
    qui uidet haec dominis monstra placere suis?

88

Fertur habere meos, si uera est fama, libellos

    inter delicias pulchra Vienna suas.

Me legit omnis ibi senior iuuenisque puerque,

    et coram tetrico casta puella uiro.

5
Hoc ego maluerim quam si mea carmina cantent

    qui Nilum ex ipso protinus ore bibunt;

quam meus Hispano si me Tagus impleat auro

    pascat et Hybla meas, pascat Hymettos apes.

Non nihil ergo sumus nec blandae munere linguae

10
    decipimur: credam iam puto, Lause, tibi.

89

I, felix rosa, mollibusque sertis

nostri cinge comas Apollinaris.

Quas tu nectere candidas, sed olim,

sic te semper amet Venus, memento.

90

Iactat inaequalem Matho me fecisse libellum:

    si uerum est, laudat carmina nostra Matho.

Aequales scribit libros Caluinus et Vmber:

    aequalis liber est, Cretice, qui malus est.

91

De nostro, facunde, tibi, Iuuenalis, agello

    Saturnalicias mittimus, ecce, nuces.

Cetera lasciuis donauit poma puellis

    mentula custodis luxuriosa dei.

92

"Si quid opus fuerit, scis me non esse rogandum"

    uno bis dicis, Baccara, terque die.

Appellat rigida tristis me uoce Secundus:

    audis et nescis, Baccara, quid sit opus.

5
Pensio te coram petitur clareque palamque:

    audis et nescis, Baccara, quid sit opus.

Esse queror gelidasque mihi tritasque lacernas:

    audis et nescis, Baccara, quid sit opus.

Hoc opus est, subito fias ut sidere mutus,

10
    dicere ne possis, Baccara "Si quid opus."

93

Narnia, sulphureo quam gurgite candidus amnis

    circuit, ancipiti uix adeunda iugo,

quid tam saepe meum nobis abducere Quintum

    te iuuat et lenta detinuisse mora?

5
Quid Nomentani causam mihi perdis agelli,

    propter uicinum qui pretiosus erat?

Sed iam parce mihi, nec abutere, Narnia, Quinto:

    perpetuo liceat sic tibi ponte frui.

94

Vnguentum fuerat, quod onyx modo parua gerebat:

    olfecit postquam Papylus, ecce, garumst.

95

Bruma est et riget horridus December,

audes tu tamen osculo niuali

omnes obuius hinc et hinc tenere

et totam, Line, basiare Romam.

5
Quid posses grauiusque saeuiusque

percussus facere atque uerbaratus?

Hoc me frigore basiet nec uxor

blandis filia nec rudis labellis,

sed tu dulcior elegantiorque,

10
cuius liuida naribus caninis

dependet glacies rigetque barba,

qualem forficibus metit supinis

tonsor Cinyphio Cilix marito.

Centum occurrere malo cunnilingis

15
et Gallum timeo minus recentem.

Quare si tibi sensus est pudorque,

hibernas, Line, basiationes

in mensem rogo differas Aprilem.

96

Conditus hic ego sum Bassi dolor, Vrbicus infans,

    cui genus et nomen maxima Roma dedit.

Sex mihi de prima derant trieteride menses,

    ruperunt tetricae cum male pensa deae.

5
Quid species, quid lingua mihi, quid profuit aetas?

    da lacrimas tumulo, qui legis ista, meo:

sic ad Lethaeas, nisi Nestore serior, undas

    non eat, optabis quem superesse tibi.

97

Nosti si bene Caesium, libelle,

montanae decus Vmbriae Sabinum,

Auli municipem mei Pudentis,

illi tu dabis haec uel occupato.

5
Instent mille licet premantque curae,

nostris carminibus tamen uacabit.

Nam me diligit ille proximumque

Turni nobilibus legit libellis.

O quantum tibi nominis paratur!

10
O quae gloria! Quam frequens amator;

te conuiuia, te forum sonabit

aedes compita porticus tabernae.

Vni mitteris, omnibus legeris.

98

Omnia, Castor, emis. Sic fiet ut omnia uendas.

99

Sic placidum uideas semper, Crispine, Tonantem

    nec te Roma minus quam tua Memphis amet,

carmina Parrhasia si nostra legentur in aula,

    (namque solent sacra Caesaris aure frui)

5
dicere de nobis ut lector candidus aude

    "Temporibus praestat non nihil iste tuis,

nec Marso nimium minor est doctoque Catullo."

    Hoc satis est: ipsi cetera mando deo.