I

Martis Romani festae uenere kalendae

    - exoriens nostris hic fuit annus auis -

et uaga nunc certa discurrunt undique pompa

    perque uias urbis munera perque domos.

5

Dicite, Pierides, quonam donetur honore

    seu mea, seu fallor, cara Neaera tamen.

Carmine formosae, pretio capiuntur auare:

    gaudeat, ut digna est, uersibus illa meis.

Lutea sed niueum inuoluat membrana libellum,

10

    pumex et canas tondeat ante comas,

summaque praetexat tenuis fastigia chartae

    indicet ut nomen littera facta tuum,

atque inter geminas pingantur cornua frontes:

    sic etenim comptum mittere oportet opus.

15

Per uos, auctores huius mihi carminis, oro

    Castaliamque umbram Pieriosque lacus,

ite domum cultumque illi donate libellum,

    sicut erit: nullus defluat inde color.

Illa mihi referet, si nostri mutua cura est,

20

    an minor, an toto pectore deciderim.

Sed primum meritam larga donate salute

    atque haec submisso dicite uerba sono:

"Haec tibi uir quondam, nunc frater, casta Neaera,

    mittit et accipias munera parua rogat,

25

teque suis iurat caram magis esse medullis,

    siue sibi coniunx siue futura soror;

sed potius coniunx: huius spem nominis illi

    auferet extincto pallida Ditis aqua."

---

II

Qui primus caram iuueni carumque puellae

    eripuit iuuenem, ferreus ille fuit;

durus et ille fuit, qui tantum ferre dolorem,

    uiuere et erepta coniuge qui potuit.

5

Non ego firmus in hoc, non haec patientia nostro

    ingenio: frangit fortia corda dolor;

nec mihi uera loqui pudor est uitaeque fateri,

    tot mala perpessae, taedia nata meae.

Ergo cum tenuem fuero mutatus in umbram

10

    candidaque ossa supra nigra fauilla teget,

ante meum ueniat longos incompta capillos

    et fleat ante meum maesta Neaera rogum;

sed ueniat carae matris comitata dolore:

    maereat haec genero, maereat illa uiro.

15

Praefatae ante meos manes animamque precatae

    perfusaeque pias ante liquore manus,

pars quae sola mei superabit corporis, ossa

    incinctae nigra candida ueste legent

et primum annoso spargent collecta lyaeo,

20

    mox etiam niueo lacte parent,

post haec carbaseis umorem tollere uelis

    atque in marmorea ponere sicca domo.

Illic quas mittit diues Panchaia merces

    Eoique Arabes, diues et Assyria,

25

et nostri memores lacrimae fundantur eodem:

    sic ego componi uersus in ossa uelim.

Sed tristem mortis demonstret littera causam

    atque haec in celebri carmina fronte notet:

LYGDAMVS HIC SITVS EST: DOLOR HVIC ET CVRA NEAERAE,

30

    CONIVGIS EREPTAE, CAVSA PERIRE FVIT.

---

III

Quid prodest caelum uotis implesse, Neaera,

    blandaque cum multa tura dedisse prece,

non ut marmorei prodirem e limine tecti,

    insignis clara conspicuusque domo,

5

aut ut multa mei renouarent iugera tauri

    et magnas messes terra benigna daret,

sed tecum ut longae sociarem gaudia uitae

    inque tuo caderet nostra senecta sinu,

tum cum permenso defunctus tempore lucis

10

    nudus Lethaea cogerer ire rate?

Nam graue quid prodest pondus mihi diuitis auri,

    aruaque si findant pinguia mille boues?

Quidue domus prodest Phrygiis innixa columnis,

    Taenare siue tuis, siue Caryste tuis,

15

et nemora in domibus sacros imitantia lucos

    aurataeque trabes marmoreumque solum?

Quidue in Erythraeo legitur quae litore concha

    tinctaque Sidonio murice lana iuuat,

et quae praeterea populus miratur? In illis

20

    inuidia est: falso plurima uulgus amat.

Non opibus mentes hominum curaeque leuantur

    nec Fortuna sua tempora lege regit.

Sit mihi paupertas tecum iucunda, Neaera:

    at sine te regum munera nulla uolo.

25

O niueam quae te poterit mihi reddere lucem!

    O mihi felicem terque quaterque diem!

At si, pro dulci reditu quaecumque uouentur,

    audiat auersa non meus aure deus,

nec me regna iuuant nec Lydius aurifer amnis

30

    nec quas terrarum sustinet orbis opes.

Haec alii cupiant; liceat mihi paupere cultu

    securo cara coniuge posse frui.

Adsis et timidis faueas, Saturnia, uotis,

    et faueas concha, Cypria, uecta tua.

35

Aut si fata negant reditum tristesque sorores,

    stamina quae ducunt quaeque futura neunt,

me uocet in uastos amnes nigramque paludem

    diues in ignaua luridus Orcus aqua.

---

IV

Di meliora ferant, nec sint mihi somnia uera,

    quae tulit hesterna pessima nocte quies.

Ite procul uani falsique auertite uisus,

    desinite in nobis quaerere uelle fidem.

5

Diui uera monent, uenturae nuntia sortis

    uera monent Tuscis exta probata uiris;

somnia fallaci ludunt temeraria nocte

    et pauidas mentes falsa timere iubent;

et natum in curas hominum genus omina noctis

10

    farre pio placant et saliente sale!

Et tamen, utcumque est, siue illi uera moneri,

    mendaci somno credere siue uolent,

efficiat uanos noctis Lucina timores

    et frustra inmeritum pertimuisse uelit,

15

si mea nec turpi mens est obnoxia facto

    nec laesit magnos impia lingua deos.

Iam Nox aetherium nigris emensa quadrigis

    mundum cacruleo lauerat amne rotas,

nec me sopierat menti deus utilis aegrae:

20

    Somnus sollicitas deficit ante domos.

Tandem, cum summo Phoebus prospexit ab ortu,

    pressit languentis lumina sera quies.

Hic iuuenis casta redimitus tempora lauro

    est uisus nostra ponere sede pedem.

25

Non illo quicquam formosius ulla priorum

    aetas, heroum nec tulit ulla domus.

Intonsi crines longa ceruice fluebant,

    stillabat Syrio myrtea rore coma.

Candor erat qualem praefert Latonia Luna,

30

    et color in niueo corpore purpureus,

ut iuueni primum uirgo deducta marito

    inficitur teneras ore rubente genas,

et cum contexunt amarantis alba puellae

    lilia et autumno candida mala rubent.

35

Ima uidebatur talis inludere palla:

    namque haec in nitido corpore uestis erat.

Artis opus rarae, fulgens testudine et auro

    pendebat laeua garrula parte lyra.

Hanc primum ueniens plectro modulatus eburno

40

    felices cantus ore sonante dedit;

sed postquam fuerant digiti cum uoce locuti,

    edidit haec dulci tristia uerba modo:

"Salue, cura deum: casto nam rite poetae

    Phoebusque et Bacchus Pieridesque fauent;

45

sed proles Semelae Bacchus doctaeque sorores

    dicere non norunt quid ferat hora sequens;

at mihi fatorum leges aeuisque futuri

    euentura pater posse uidere dedit;

quare ego quae dico non fallax accipe uates

50

    quodque deus uero Cynthius ore feram.

Tantum cara tibi quantum nec filia matri,

    quantum nec cupido bella puella uiro,

pro qua sollicitas caelestia numina uotis,

    quae tibi securos non sinit ire dies

55

et, cum te fusco Somnus uelauit amictu,

    uanum nocturnis fallit imaginibus,

carminibus celebrata tuis formosa Neaera

    alterius mauultl esse puella uiri,

diuersasque suas agitat mens impia curas,

60

    nec gaudet casta nupta Neaera domo.

A crudele genus nec fidum femina nomen!

    A pereat, didicit fallere si qua uirum!

Sed flecti poterit: mens est mutabilis illis;

    tu modo cum multa bracchia tende fide.

65

Saeuus Amor docuit ualidos temptare labores,

    saeuus Amor docuit uerbera posse pati.

Me quondam Admeti niueas pauisse iuuencas

    non est in uanum fabula ficta iocum;

tunc ego nec cithara poteram gaudere sonora

70

    nec similes chordis reddere uoce sonos,

sed perlucenti cantum meditabar auena

    ille ego Latonae filius atque Iouis.

Nescis quid sit amor, iuuenis, si ferre recusas

    immitem dominam coniugiumque ferum.

75

Ergo ne dubita blandas adhibere querellas:

    uincuntur molli pectora dura prece.

Quod si uera canunt sacris oracula templis,

    haec illi nostro nomine dicta refer:

hoc tibi conigium promittit Delius ipse;

80

    felix hoc, alium desine uelle uirum."

Dixit, et ignauus defluxit corpore somnus.

    A ego ne possim tanta uidere mala!

Nec tibi crediderim uotis contraria uota

    nec tantum crimen pectore inesse tuo:

85

nam te nec uasti genuerunt aequora ponti

    nec flammam uoluens ore Chimaera fero

nec canis anguinea redimitus terga caterua,

    cui tres sunt linguae tergeminumque caput,

Scyllaque uirgineam canibus succincta figuram,

90

    nec te conceptam saeua leaena tulit,

barbara nec Scythiae tellus horrendaue Syrtis,

    sed culta et duris non habitanda domus

et longe ante alias omnes mitissima mater

    isque pater quo non alter amabilior.

95

Haec deus in melius crudelia somnia uertat

    et iubeat tepidos inrita ferre Notos.

---

V

Vos tenet, Etruscis manat quae fontibus unda,

    unda sub aestiuum non adeunda Canem,

nunc autem sacris Baiarum proxima lymphis,

    cum se purpureo uere remittit humus.

5

At mihi Persephone nigram denuntiat horam:

    immerito iuueni parce nocere, dea.

Non ego temptauit nulli temeranda uirorum

    audax laudandae sacra docere deae,

nec mea mortiferis infecit pocula sucis

10

    dextera nec cuiquam trita uenena dedit,

nec nos sacrilegos templis admouimus ignes,

    nec cor sollicitant facta nefanda meum,

nec nos insanae meditantes iurgia mentis

    impia in aduersos soluimus ora deos.

15

Et nondum cani nigros laesere capillos,

    nec uenit tardo curua senecta pede:

natalem primo nostrum uidere parentes,

    cum cecidit fato consul uterque pari.

Quid fraudare iuuat uitem crescentibus uuis

20

    et modo nata mala uellere poma manu?

Parcite, pallentes undas quicumque tenetis

    duraque sortiti tertia regna dei.

Elysios olim liceat cognoscere campos

    Lethaeamque ratem Cimmeriosque lacus,

25

cum mea rugosa pallebunt ora senecta

    et referam pueris tempora prisca senex.

Atque utinam uano nequiquam terrear aestu!

    Languent ter quinos sed mea membra dies.

At uobis Tuscae celebrantur numina lymphae

30

    et facilis lenta pellitur unda manu.

Viuite felices, memores et uiuite nostri,

    siue erimus seu nos fata fuisse uelint.

Interea nigras pecudes promittite Diti

    et niuei lactis pocula mixta mero.

---

VI

Candide Liber, ades - sic sit tibi mystica uitis

    semper, sic hedera tempora uincta feras -

aufer et, ipse, meum, pariter medicande, dolorem:

    saepe tuo cecidit munere uictus amor.

5

Care puer, madeant generoso pocula baccho,

    et nobis prona funde Falerna manu.

Ite procul durum curae genus, ite labores;

    fulserit hic niueis Delius alitibus.

Vos modo proposito dulces faueatis amici,

10

    neue neget quisquam me duce se comitem,

aut si quis uini certamen mite recusat,

    fallat eum tecto cara puella dolo.

Ille facit dites animos deus, ille ferocem

    contundit et dominae misit in arbitrium,

15

Armenias tigres et fuluas ille leaenas

    uicit et indomitis mollia corda dedit.

Haec Amor et maiora ualet; sed poscite Bacchi

    munera: quem uestrum pocula sicca iuuant?

Conuenit ex aequo nec toruus Liber in illis

20

    qui se quique una uina iocosa colunt,

nunc uenit iratus nimium nimiumque seueris:

    qui timet irati numina magna, bibat.

Quales his poenas qualis quantusque minetur,

    Cadmeae matris praeda cruenta docet.

25

Sed procul a nobis hic sit timor, illaque, si qua est,

    quid ualeat laesi sentiat ira dei.

Quid precor a demens? Venti temeraria uota,

    aeriae et nubes diripienda ferant.

Quamuis nulla mei superest tibi cura, Neaera,

30

    sis felix et sint candida fata tua.

At nos securae reddamus tempora mensae:

    uenit post multos una serena dies.

Ei mihi, difficile est imitari gaudia falsa,

    difficile est tristi fingere mente iocum,

35

nec bene mendaci risus componitur ore,

    nec bene sollicitis ebria uerba sonant.

Quid queror infelix? Turpes discedite curae:

    odit Lanaeus tristia uerba pater.

Gnosia, Theseae quondam periuria linguae

40

    fleuisti ignoto sola relicta mari:

sic cecinit pro te doctus, Minoi, Catullus

    ingrati referens impia facta uiri.

Vos ego nunc moneo: felix, quicumque dolore

    alterius disces posse cauere tuos.

45

Nec uos aut capiant pendentia bracchia collo

    aut fallat blanda sordida lingua fide;

etsi perque suos fallax iurauit ocellos

    Iononemque suam perque suam Venerem,

nulla fides inerit: periuria ridet amantum

50

    Iuppiter et uentos inrita ferre iubet.

Ergo quid totiens fallacis uerba puellae

    conqueror? Ite a me, seria uerba, precor.

Quam uellem tecum longas requiescere noctes

    et tecum longos peruigilare dies,

55

perfida nec merito nobis inimica merenti,

    perfida, sed, quamuis perfida, cara tamen!

Naida Bacchus amat: cessas, o lente minister?

    Temperet annosum Marcia lympha merum.

Non ego, si fugit nostrae conuiuia mensae

60

    ignotum cupiens uana puella torum,

sollicitus repetam tota suspiria nocte.

    Tu, puer, i, liquidum fortius adde merum.

Iam dudum Syrio madefactus tempora nardo

    debueram sertis implicuisse comas.

---

VII

Panegyricus Messallae

Te, Messalla, canam, quamquam me cognita uirtus

terret; ut infirmae nequeant subsistere uires,

incipiam tamen, ac meritas si carmina laudes

deficiant, - humilis tantis sim conditor actis

5

nec tua praeter te chartis intexere quisquam

facta queat, dictis ut non maiora supersint, -

est nobis uoluisse satis; nec munera parua

respueris: etiam Phoebo gratissima dona

Cres tulit, et cunctis Baccho iucundior hospes

10

Icarus, ut puro testantur sidera caelo

Erigoneque Canisque, neget ne longior aetas;

quin etiam Alcides, deus ascensurus Olympum,

laeta Molorcheis posuit uestigia tectis,

paruaque caelestis placauit mica, nec illis

15

semper inaurato taurus cadit hostia cornu.

Hic quoque sit gratus paruus labor, ut tibi possim

inde alios alioque memor componere uersus.

Alter dicat opus magni mirabile mundi,

qualis in immenso desederit aere tellus,

20

qualis et in curuum pontus confluxerit orbem,

et uagus, e terris qua surgere nititur, aer,

huic et contextus passim fluat igneus aether,

pendentique super claudantur ut omnia caelo;

at quodcumque meae poterunt audere camenae,

25

seu tibi par poterunt seu, quod spes abnuit, ultra

siue minus ( certeque canent minus), omne uouemus

hoc tibi, nec tanto careat mihi carmine charta.

Nam quamquam antiquae gentis superant tibi laudes,

non tua maiorum contenta est gloria fama

30

nec quaeris quid quaque index sub imagine dicat,

sed generis priscos contendis uincere honores,

quam tibi maiores maius decus ipse futuris:

at tua non titulus capiet sub nomine facta,

aeterno sed erunt tibi magna uolumina uersu,

35

conuenientque tuas cupidi componere laudes

undique quique canent uincto pede quique soluto;

quis potius, certamen erit: sim uictor in illis,

ut nostrum tantis inscribam nomen in actis.

Nam quis te maiora gerit castrisue foroue?

40

Nec tamen hic aut hic tibi laus maiorue minorue,

iusta pari premitur ueluti cum pondere libra,

prona nec hac plus parte sedet nec surgit ab illa,

qualis, inaequatum si quando onus urget utrimque,

instabilis natat alterno depressior orbe.

45

Nam seu diuersi fremat inconstantia uulgi,

non alius sedare queat; seu iudicis ira

sit placanda, tuis poterit mitescere uerbis.

Non Pylos aut Ithace tantos genuisse feruntur

Nestora uel paruae magnum decus urbis Vlixem,

50

uixerit ille senex quamuis, dum terna per orbem

saecula fertilibus Titan decurreret horis,

ille per ignotas audax errauerit urbes,

qua maris extremis tellus includitur undis:

nam Ciconumque manus aduersis reppulit armis,

55

nec ualuit lotos coeptos auertere cursus,

cessit et Aetnaeae Neptunius incola rupis

uicta Maroneo foedatus lumina baccho;

uexit et Aeolios placidum per Nerea uentos,

incultos adiit Laestrygonas Antiphatenque,

60

nobilis Artacie gelida quos inrigat unda;

solum nec doctae uerterunt pocula Circes,

quamuis illa foret Solis genus, apta uel herbis

aptaque uel cantu ueteres mutare figuras;

Cimmerion etiam obscuras accessit ad arces,

65

quis numquam candente dies apparuit ortu,

seu supra terras Phoebus seu curreret infra;

uidit ut inferno Plutonis subdita regno

magna deum proles leuibus discurreret umbris,

praeteriitque cita Sirenum litora puppi;

70

illum inter geminae nantem confinia mortis

nec Scyllae saeuo conterruit impetus ore,

cum canibus rabidas inter fera serperet undas,

nec uiolenta suo consumpsit more Charybdis,

uel si sublimis fluctu consurgeret imo,

75

uel si interrupto nudaret gurgite pontum.

Non uiolata uagi sileantur pascua Solis,

non amor et fecunda Atlantidos arua Calypsus,

finis et erroris miseri Phaeacia tellus.

Atque haec seu nostras inter sunt cognita terras,

80

fabula siue nouum dedit his erroribus orbem,

sit labor illius, tua dum facundia maior.

Iam te non alius belli tenet aptius artes,

qua deceat tutam castris praeducere fossam,

qualiter aduersos hosti defigere ceruos,

85

quemue locum ducto melius sit claudere uallo,

fontis ubi dulces erumpat terra liquores,

ut facilisque tuis aditus sit et arduus hosti,

laudis ut adsiduo uigeat certamine miles,

quis tardamue sudem melius celeremue sagittam

90

iecerit aut lento perfregerit obuia pilo,

aut quis equum celeremue arto compescere freno

possit et effusas tardo permittere habenas

inque uicem modo directo contendere passu,

seu libeat, curuo breuius conuertere gyro,

95

quis parma, seu dextra uelit seu laeua, tueri,

siue hac siue illac ueniat grauis impetus hastae

amplior aut signata cita loca tangere funda.

Iam simul audacis uenient certamina Martis

aduersisque parent acies concurrere signis,

100

tum tibi non desit faciem componere pugnae,

seu sit opus quadratum acies consistat in agmen,

rectus ut aequatis decurrat frontibus ordo,

seu libeat duplicem seiunctim cernere martem,

dexter uti laeuum teneat dextrumque sinister

105

miles sitque duplex gemini uictoria casus.

At non per dubias errant mea carmina laudes:

nam bellis experta cano. Testis mihi uictae

fortis Iapydiae miles, testis quoque fallax

Pannonius, gelidas passim disiectus in Alpes,

110

testis Arupinis et pauper natus in aruis,

quem si quis uideat uetus ut non fregerit aetas,

terna minus Pyliae miretur saecula famae:

112b

namque senex longae peragit dum tempora uitae,

centum fecundos Titan renouauerit annos,

ipse tamen uelox celerem super edere corpus

115

audet equum ualidisque sedet moderator habenis.

Te duce non alias conuersus terga Domator

libera Romanae subiecit colla catenae.

Nec tamen his contentus eris: maiora peractis

instant, compertum est ueracibus ut mihi signis,

120

quis Amythaonius nequeat certare Melampus.

Nam modo fulgentem Tyrio subtegmine uestem

indueras oriente die duce fertilis anni,

splendidior liquidis cum Sol caput extulit undis

et fera discordes tenuerunt flamina uenti,

125

curua nec adsuetos egerunt flumina cursus,

quin rapidum placidis etiam mare constitit undis,

ulla nec aerias uolucris perlabitur auras

nec quadrupes densas depascitur aspera siluas,

quin largita tuis sunt muta silentia uotis.

130

Iuppiter ipse leui uectus per inania curru

adfuit et caelo uicinum liquit Olympum

intentaque tuis precibus se praebuit aure

cunctaque ueraci capite adnuit: additus aris

laetior eluxit structos super ignis aceruos.

135

Quin hortante deo magnis insistere rebus

incipe; non idem tibi sint aliisque triumphi:

non te uicino remorabitur obuia marte

Gallia nec latis audax Hispania terris

nec fera Theraeo tellus obsessa colono,

140

nec qua uel Nilus uel regia lympha Choaspes

profluit aut rapidus, Cyri dementia, Gyndes,

aret Araccaeis aut unda Oroatia campis,

nec qua regna uago Tomyris finiuit Araxe,

impia nec saeuis celebrans conuiuia mensis

145

ultima uicinus Phoebo tenet arua Padaeus,

quaque Hebrus Tanaisque Getas rigat atque Magynos.

Quid moror? Oceanus ponto qua continet orbem,

nulla tibi aduersis regio sese offeret armis.

Te manet inuictus Romano marte Britannus

150

teque interiecto mundi pars altera sole.

Nam circumfuso consistit in aere tellus

et quinque in partes toto disponitur orbe.

Atque duae gelido uastantur frigore semper:

illic et densa tellus absconditur umbra,

155

et nulla incepto perlabitur unda liquore,

sed durata riget densam in glaciemque niuemque,

quippe ubi non umquam Titan super egerit ortus.

At media est Phoebi semper subiecta calori,

seu propior terris aestiuum fertur in orbem

160

seu celer hibernas properat decurrere luces;

non igitur presso tellus exsurgit aratro,

nec frugem segetes praebent neque pabula terrae;

non illic colit arua deus, Bacchusue Ceresue,

nulla nec exustas habitant animalia partes.

165

Fertilis hanc inter posita est interque rigentes

nostraque et huic aduersa solo pars altera nostro,

quas similis utrimque tenens uicinia caeli

temperat, alter et alterius uires necat aer;

hinc placidus nobis per tempora uertitur annus,

170

hinc et colla iugo didicit submittere taurus

et lenta excelsos uitis conscendere ramos,

tondeturque seges maturos annua partus,

et ferro tellus, pontus confinditur aere,

quin etiam structis exsurgunt oppida muris.

175

Ergo ubi per claros ierint tua facta triumphos,

solus utroque idem diceris magnus in orbe.

Non ego sum satis ad tantae praeconia laudis,

ipse mihi non si praescribat carmina Phoebus.

Est tibi, qui possit magnis se accingere rebus,

180

Valgius: aeterno propior non alter Homero.

Languida non noster peragit labor otia, quamuis

Fortuna, ut mos est illi, me aduersa fatiget.

Nam mihi, cum magnis opibus domus alta niteret,

cui fuerant flaui ditantes ordine sulci

185

horrea fecundas ad deficientia messis,

cuique pecus denso pascebant agmine colles,

et domino satis et nimium furique lupoque,

nunc desiderium superest: nam cura nouatur,

cum memor ante actos semper dolor admonet annos.

190

Sed licet asperiora cadant spolierque relictis,

non te deficient nostrae memorare camenae.

Nec solum tibi Pierii tribuentur honores:

pro te uel rapidas ausim maris ire per undas,

aduersis hiberna licet tumeant freta uentis,

195

pro te uel densis solus subsistere turmis

uel paruum Aetnaeae corpus committere flammae.

Sum quodcumque, tuum est. Nostri si paruula cura

sit tibi, quanta libet, si sit modo, non mihi regna

Lydia, non magni potior sit fama Gylippi,

200

posse Meleteas nec mallem uincere chartas.

Quod tibi si uersus noster, totusue minusue,

uel bene sit notus, summo uel inerret in ore,

nulla mihi statuunt finem te fata canendi.

Quin etiam mea tunc tumulus cum texerit ossa,

205

seu matura dies celerem properat mihi mortem,

longa manet seu uita, tamen, mutata figura

seu me finget equum rigidos percurrere campos

doctum seu tardi pecoris sim gloria taurus

siue ego per liquidum uolucris uehar aera pennis,

210

quandocumque hominem me longa receperit aetas,

inceptis de te subtexam carmina chartis.

---

De Sulpici Incerti Auctoris Elegiae

VIII

Sulpicia est tibi culta tuis, Mars magne, kalendis;

    spectatum e caelo, si sapis, ipse ueni;

hoc Venus ignoscet; at tu, uiolente, caueto

    ne tibi miranti turpiter arma cadant:

5

illius ex oculis, cum uult exurere diuos,

    accendit geminas lampadas acer Amor.

Illam, quidquid agit, quoquo uestigia mouit,

    componit furtim subsequiturque Decor;

seu soluit crines, fusis decet esse capillis:

10

    seu composit, comptis est ueneranda comis.

Vrit, seu Tyria uoluit procedere palla:

    urit, seu niuea candida ueste uenit.

Talis in aeterno felix Vertumnus Olympo

    mille habet ornatus, mille decenter habet.

15

Sola puellarum digna est cui mollia caris

    uellera det sucis bis madefacta Tyros,

possideatque, metit quidquid bene olentibus aruis

    cultor odoratae diues Arabs segetis,

et quascumque niger rubro de litore gemmas

20

    proximus Eois colligit Indus aquis.

Hanc uos, Pierides, festis cantate kalendis,

    et testudinea Phoebe superbe lyra.

Hoc sollemne sacrum multos haec sumet in annos:

    dignior est uestro nulla puella choro.

---

IX

Parce meo iuueni, seu quis bona pascua campi

    seu colis umbrosi deuia montis aper,

neu tibi sit duros acuisse in proelia dentes;

    incolumem custos hunc mihi seruet Amor.

5

Sed procul abducit uenandi Delia cura:

    o pereant siluae deficiantque canes!

Quis furor est, quae mens, densos indagine colles

    claudentem teneras laedere uelle manus?

Quidue iuuat furtim latebras intrare ferarum

10

    candidaque hamatis crura notare rubis?

Sed tamen, ut tecum liceat, Cerinthe, uagari,

    ipsa ego per montes retia torta feram,

ipsa ego uelocis quaeram uestigia cerui

    et demam celeri ferrea uincla cani.

15

Tunc mihi, tunc placeant siluae, si, lux mea, tecum

    arguar ante ipsas concubuisse plagas:

tunc ueniat licet ad casses, inlaesus abibit,

    ne ueneris cupidae gaudia turbet, aper.

Nunc sine me sit nulla Venus, sed lege Dianae,

20

    caste puer, casta retia tange manu:

et, quaecumque meo furtim subrepit amori,

    incidat in saeuas diripienda feras.

At tu uenandi studium concede parenti,

    et celer in nostros ipse recurre sinus.

---

X

Huc ades et tenerae morbos expelle puellae,

    huc ades, intonsa Phoebe superbe coma;

crede mihi, propera, nec te iam, Phoebe, pigebit

    formosae medicas applicuisse manus.

5

Effice ne macies pallentes occupet artus,

    neu notet informis candida membra color,

et quodcumque mali est et quidquid triste timemus,

    in pelagus rapidis euehat amnis aquis.

Sancte, ueni, tecumque feras, quicumque sapores,

10

    quicumque et cantus corpora fessa leuant;

neu iuuenem torque, metuit qui fata puellae

    uotaque pro domina uix numeranda facit;

interdum uouet, interdum, quod langueat illa,

    dicit in aeternos aspera uerba deos.

15

Pone metum, Cerinthe: deus non laedit amantes;

    tu modo semper ama: salua puella tibi est;

21

nil opus est fletu: lacrimis erit aptius uti,

22

    si quando fuerit tristior illa tibi.

17

At nunc tota tua est, te solum candida secum

    cogitat, et frustra credula turba sedet.

Phoebe, faue: laus magna tibi tribuetur in uno

20

    corpore seruato restituisse duos.

23

Iam celeber, iam laetus eris, cum debita reddet

    certatim sanctis laetus uterque focis;

25

tunc te felicem dicet pia turba deorum,

    optabunt artes et sibi quisque tuas.

---

XI

Qui mihi te, Cerinthe, dies dedit, hic mihi sanctus

    atque inter festos semper habendus erit:

te nascente nouum Parcae cecinere puellis

    seruitium et dederunt regna superba tibi.

5

Vror ego ante alias: iuuat hoc, Cerinthe, quod uror,

    si tibi de nobis mutuus ignis adest;

mutuus adsit amor, per te dulcissima furta

    perque tuos oculos per Geniumque rogo.

Mane Geni, cape tura libens uotisque faueto,

10

    si modo, cum de me cogitat, ille calet.

Quod si forte alios iam nunc suspiret amores,

    tunc precor infidos, sancte, relinque focos.

Nec tu sis iniusta, Venus: uel seruiat aeque

    uinctus uterque tibi uel mea uincla leua;

15

sed potius ualida teneamur uterque catena,

    nulla queat posthac quam soluisse dies.

Optat idem iuuenis quod nos, sed tectius optat:

    nam pudet haec illum dicere uerba palam.

At tu, Natalis, quoniam deus omnia sentis,

20

    adnue: quid refert, clamne palamne roget?

---

XII

Natalis Iuno, sanctos cape turis aceruos,

    quos tibi dat tenera docta puella manu;

tota tibi est hodie, tibi se laetissima compsit,

    staret ut ante tuos conspicienda focos.

5

Illa quidem ornandi causas tibi, diua, relegat;

    est tamen, occulte cui placuisse uelit.

At tu, sancta, faue, neu quis diuellat amantes,

    sed iuueni, quaeso, mutua uincla para.

Sic bene compones: ullae non ille puellae

10

    seruire aut cuiquam dignior illa uiro.

Nec possit cupidos uigilans deprendere custos

    fallendique uias mille ministret Amor.

Adnue purpureaque ueni perlucida palla:

    ter tibi fit libo, ter, dea casta, mero;

15

praecipit et natae mater studiosa, quod optat:

    illa aliud tacita iam sua mente rogat;

uritur, ut celeres urunt altaria flammae,

    nec, liceat quamuis, sana fuisse uelit.

Sis iuueni grata ac, ueniet cum proximus annus,

20

    hic idem uotis iam uetus exstet amor.

---

Sulpiciae Elegidia

XIII

Tandem uenit amor, qualem texisse pudori

    quam nudasse alicui sit mihi fama magis.

Exorata meis illum Cytherea Camenis

    attulit in nostrum deposuitque sinum.

5

Exsoluit promissa Venus: mea gaudia narret,

    dicetur si quis non habuisse sua.

Non ego signatis quicquam mandare tabellis,

    ne legat id nemo quam meus ante, uelim,

sed peccasse iuuat, uultus componere famae

10

    taedet: cum digno digna fuisse ferar.

---

XIV

Inuisus natalis adest, qui rure molesto

    et sine Cerintho tristis agendus erit.

Dulcius urbe quid est? An uilla sit apta puellae

    atque Arretino frigidus amnis agro?

5

Iam, nimium Messalla mei studiose, quiescas;

    non tempestiuae saepe, propinque, uiae.

Hic animum sensusque meos abducta relinquo

    arbitrio, quamuis non sinis esse, meo.

---

XV

Scis iter ex animo sublatum triste puellae?

    Natali Romae iam licet esse tuo.

Omnibus ille dies nobis natalis agatur,

    qui nec opinanti nunc tibi forte uenit.

---

XVI

Gratum est, securus multum quod iam tibi de me

    permittis, subito ne male inepta cadam.

Sit tibi cura togae potior pressumque quasillo

    scortum quam Serui filia Sulpicia:

5

solliciti sunt pro nobis, quibus illa dolori est

ne cedam ignoto maxima causa toro.

---

XVII

Estne tibi, Cerinthe, tuae pia cura puellae,

    quod mea nunc uexat corpora fessa calor?

A ego non aliter tristes euincere morbos

    optarim, quam te si quoque uelle putem.

5

At mihi quid prosit morbos euincere, si tu

    nostra potes lento pectore ferre mala?

---

XVIII

Ne tibi sim, mea lux, aeque iam feruida cura

    ac uideor paucos ante fuisse dies,

si quicquam tota commisi stulta iuuenta

    cuius me fatear paenituisse magis,

5

hesterna quam te solum quod nocte reliqui,

    ardorem cupiens dissimulare meum.

---

Incerti Auctoris

XIX

Nulla tuum nobis subducet femina lectum:

    hoc primum iuncta est foedere nostra uenus.

Tu mihi sola places, nec iam te praeter in urbe

    formosa est oculis ulla puella meis.

5

Atque utinam posses uni mihi bella uideri!

    Displiceas aliis: sic ego tutus ero.

Nil opus inuidia est, procul absit gloria uulgi:

    qui sapit, in tacito gaudeat ille sinu.

Sic ego secretis possum bene uiuere siluis,

10

    qua nulla humano sit uia trita pede.

Tu mihi curarum requies, tu nocte uel atra

    lumen, et in solis tu mihi turba locis.

Nunc licet e caelo mittatur amica Tibullo,

    mittetur frustra deficietque Venus;

15

hoc tibi sancta tuae Iunonis numina iuro,

    quae sola ante alios est mihi magna deos.

Quid facio demens? Heu! heu! mea pignora cedo;

    iuraui stulte: proderat iste timor.

Nunc tu fortis eris, nunc tu me audacius ures:

20

    hoc peperit misero garrula lingua malum.

Iam faciam quodcumque uoles, tuus usque manebo,

    nec fugiam notae seruitium dominae,

sed Veneris sanctae considam uinctus ad aras:

    haec notat iniustos supplicibusque fauet.

---

XX

Rumor ait crebro nostram peccare puellam

    nunc ego me surdis auribus esse uelim.

Crimina non haec sunt nostro sine facta dolore:

    quid miserum torques, rumor acerbe? Tace.

---

Domiti Marsi

Te quoque Vergilio comitem non aequa, Tibulle,

    Mors iuvenem campos misit ad Elysios

ne foret aut elegis molles qui fleret amores

    aut caneret forti regia bella pede.